Co warto wiedzieć o HERBACIE

Od niepamiętnych czasów herbata słynęła w Azji jako napój uzdrawiający. Zgodnie z chińską tradycją dobra herbata powinna mieć 20 właściwości leczniczych. Jak najlepiej parzyć herbatę i czy każdy może ją pić?

Do Europy przywieziono ją około 1610 roku jako lekarstwo przeciw febrze. Dwa wieki minęły, zanim herbata stała się na naszym kontynencie po prostu popularnym napojem.
Dziś herbatę pije się niemal na całym świecie i prawie nikt nie zastanawia się nad jej wpływem na organizm.
Tymczasem herbatę warto pić nie tylko ze względu na walory smakowe, ale też dlatego, że pomaga zachować zdrowie i urodę. Pod warunkiem, że właściwie się ją przyrządzi oraz pije z umiarem. Niestety, do sposobu parzenia herbaty zwykle nie przywiązujemy należytej wagi.
Warto dowiedzieć się, jak obchodzić się z naparem, żeby nie stracił walorów odżywczych, i kiedy może zaszkodzić.

Herbata - zdrowie w filiżance

Herbata dodaje sił i usuwa zmęczenie. Podnosi ciśnienie, przyspiesza bicie serca i pobudza system nerwowy. Pod wpływem kofeiny rozszerzają się naczynia krwionośne w narządach, mięśniach i mózgu, co usprawnia myślenie, zwiększa koncentrację i zapamiętywanie oraz dodaje energii. Kofeina zawarta w herbacie nie stawia na nogi tak szybko jak znajdująca się w kawie, ale za to rozjaśnia umysł na dłużej.
Zawarte w herbacie flawonoidy wychwytują wolne rodniki i neutralizują ich szkodliwe działanie, chroniąc przed miażdżycą i zawałem oraz nowotworami, a także opóźniając starzenie.
Tanina działa antybakteryjnie, dlatego gorzka i mocna czarna herbata wspomaga leczenie niestrawności i biegunek. Tonizujący wpływ na przewód pokarmowy ma zielona herbata, która poza właściwościami bakteriobójczymi i bakteriostatycznymi reguluje trawienie. Herbata hamuje też rozwój bakterii w ustach.
Pita w umiarkowanych ilościach poprawia pracę układu moczowego i nerek. Ciepła i niezbyt mocna, z cytryną, czarnym pieprzem i miodem, sokiem malinowym lub rumem działa moczopędnie oraz napotnie, dlatego zaleca się ją przy przeziębieniach. Dzięki dużej ilości fluoru wzmacnia zęby i kości.
Kompresy z mocnego naparu herbaty czarnej lub zielonej łagodzą obrzęki i usuwają zmęczenie oczu.
Herbata czerwona, głównie Pu-erh, wspomaga odchudzanie. Ale żeby zrzucić kilka kilogramów, trzeba nie tylko systematycznie pić 3–5 filiżanek dziennie, ale również być na odpowiedniej diecie oraz więcej się ruszać.
Niektórzy twierdzą, że gorąca herbata chłodzi w upały. Inni, że najlepsza jest wtedy herbata z lodem. Zdania są też podzielone w kwestii, czy gasi ona pragnienie. Ze względu na ściągające i wysuszające działanie taniny niektórzy po herbacie odczuwają suchość w ustach i bardziej chce im się pić.

Czasami herbata szkodzi

Reakcje na działanie herbaty są indywidualne i każdy wie najlepiej, kiedy i jaka mu służy. Osoby zdrowe mogą sobie pozwolić na 3–5 filiżanek dziennie. Najlepiej pić różne, np. czarną i zieloną. Mocnego naparu czarnej herbaty powinny unikać osoby z dolegliwościami sercowo-naczyniowymi, znerwicowane i rozkojarzone, a przed snem – cierpiące na bezsenność. Takiej herbaty powinny także wystrzegać się osoby z nadkwasotą i owrzodzeniem dwunastnicy lub żołądka, bo pobudza ona wydzielanie soku żołądkowego i zakwasza przewód pokarmowy, a zawarte w niej garbniki drażnią śluzówkę przełyku, żołądka oraz jelit, zwiększając dolegliwości. Chorzy, kobiety w ciąży i karmiące powinny pić herbatę słabą. Drażniącego wpływu na przewód pokarmowy nie ma natomiast zielona i biała.
W mocnej herbacie znajdują się związki organiczne zwane purynami, dlatego nie powinny jej pić osoby cierpiące na artretyzm.
Mocny napar zmniejsza wchłanianie żelaza, więc lepiej jej nie pić w czasie posiłku.

Rady dla smakosza herbaty

Na herbatę najlepsza jest niegazowana woda mineralna lub źródlana (wodę z kranu trzeba przefiltrować), gdyż umożliwia przeniknięcie z liści wszystkich składników odżywczych. Żeby wydobyć pełnię smaku i aromatu, wodę trzeba gotować tylko do „białego wrzenia”, tzn. do momentu, kiedy pęcherzyki powietrza zaczynają unosić się do góry. Długotrwałe, a także powtórne jej gotowanie pogarsza jakość naparu.
Herbatę powinno się parzyć w szklanym lub ceramicznym podgrzanym dzbanku (czajniczku) bezpośrednio przed wypiciem. Nie należy używać go do innych celów, żeby nie przesiąkł obcymi zapachami.
Za dobrą mocną herbatę uważa się zaparzoną w proporcji: 1 płaska łyżeczka na filiżankę. Nie należy sugerować się kolorem naparu, gdyż zależy on od pochodzenia i rodzaju herbaty, np. zielona może mieć kolor cytrynowy lub słomkowy, natomiast biała – jasnożółty albo być bezbarwna.
Temperatura wody i czas parzenia też zależą od rodzaju herbaty (dokładną informację znajdziesz na opakowaniu). Większość herbat zalewa się wodą o temp. 85°–95°C, ale niektóre zielone 60°–75°C, a czerwone 100°C. Zwykle herbatę parzy się 3–5 minut. Przez pierwsze 3 minut przedostaje się do naparu teina, później z liści uwalniają się garbniki, głównie tanina. Przy długim parzeniu wytrąca się osad i napój gorzknieje. Dlatego nie powinno się parzyć herbaty na zapas ani powtórnie. Tylko niektóre gatunki herbaty zielonej można parzyć dwu- lub trzykrotnie. Pierwsze parzenie daje napar pobudzający, a drugie – uspokajający.
Wskazane jest picie ciężkich herbat z dodatkiem chudego mleka, bo łagodzi ono drażniące działanie garbników. Ale warto wiedzieć, że jednocześnie niweluje zdrowotne działanie antyoksydantów. Nie zaleca się natomiast słodzenia, bo cukier nie osłabia szkodliwego działania, dostarcza pustych kalorii i może zneutralizować lecznicze walory herbaty.
Najlepiej kupować herbaty znanych firm. Produkty niewiadomego pochodzenia mogą zawierać np. miał herbaciany czy być sztucznie barwione. Dobrze też sprawdzić datę przydatności. Herbatę najlepiej przechowywać w szczelnie zamkniętym szklanym pojemniku.