Dieta na obniżenie cholesterolu - co można jeść, jadłospis
Dieta na obniżenie cholesterolu to dieta, której jadłospis wcale nie wyklucza produktów zawierających cholesterol. Okazuje się, że ograniczanie spożycia samego cholesterolu z pokarmów nie prowadzi w żaden sposób do zmniejszenia stężenia tej substancji we krwi. Sprawdź, jakie są zasady diety na cholesterol, co można jeść, a które produkty są przeciwwskazane.
Spis treści
- Dieta na obniżenie cholesterolu - czy taka istnieje?
- Dieta na obniżenie cholesterolu - zasady
- Dieta na obniżenie cholesterolu - co można jeść?
- Dieta na obniżenie cholesterolu - produkty wskazane i przeciwwskazane
- Dobry i zły cholesterol. Co wiesz na ten temat?
- Dieta na obniżenie cholesterolu – przykładowy jadłospis
Dieta na obniżenie cholesterolu - czy taka istnieje?
Nie ma jednej skutecznej diety obniżającej poziom cholesterolu. Z pewnością wiadomo, że sam udział tłuszczów w codziennych posiłkach nie jest kluczowy dla większości populacji, a ilość cholesterolu w żywności nie ma żadnego znaczenia.
Mimo obserwowanej od dziesięcioleci zmiany proporcji spożycia tłuszczów – zmniejszenia spożycia tłuszczów zwierzęcych, które były uważane za przyczynę chorób układu krążenia oraz wzrostu spożycia tłuszczów roślinnych uważanych za korzystniejsze dla zdrowia – problem miażdżycy i chorób serca jest nadal aktualny.
Co przyczynia się do wzrostu poziomu cholesterolu we krwi?
Ilość cholesterolu we krwi praktycznie nie zależy od zawartości cholesterolu w spożywanych pokarmach. Dla większości osób jest to czynnik zupełnie nieistotny. Wyjątek stanowią osoby obciążone genetycznie hipercholesterolemią rodzinną. Czynniki powodujące wzrost poziomu cholesterolu we krwi to:
- palenie papierosów
- przewlekły stres
- brak aktywności fizycznej
- nadwaga i otyłość
- wysoko przetworzona, zachodnia dieta
- spożycie tłuszczów trans
- spożycie węglowodanów wysoko przetworzonych
- nadmierne spożycie tłuszczów nasyconych
- cukrzyca
- niedoczynność tarczycy
- posiadanie genu zwiększającego wrażliwość na cholesterol z pożywienia (dotyczy nie więcej niż 25% populacji)
Wysokiego poziomu cholesterolu we krwi nie należy lekceważyć, ponieważ jest on efektem niezdrowego stylu życia (pomijając część populacji obciążoną genetycznie hipercholesterolemią), a czynniki, które przyczyniają się do podniesienia stężenia cholesterolu we krwi, wpływają negatywnie na ogólny stan zdrowia i zwiększają ryzyko wielu chorób.
Nie należy jednak za wszelką cenę obniżać go lekami, a skupić się na zdrowszym stylu życia i bogatej odżywczo diecie. Redukcja cholesterolu za pomocą leków w żaden sposób nie przyczynia się do rozwiązania problemów, które powodują wzrost jego stężenia we krwi.
Dieta na obniżenie cholesterolu - zasady
Dieta na obniżenie cholesterolu powinna być jak najmniej przetworzona, bazująca na naturalnych produktach i posiłkach przygotowywanych samodzielnie. Kluczowa jest rola błonnika pokarmowego dostarczanego w posiłkach z warzywami, owocami bogatymi w pektyny, pełnoziarnistymi przetworami owsianymi i z innych zbóż, a także mielonej babki płesznik czy siemienia lnianego dodawanego do posiłków. Warzywa powinny znajdować się w większości posiłków.
Należy bezwzględnie ograniczyć dania gotowe, sklepowe słodycze, wyroby cukiernicze i przetwory mięsne niskiej jakości, a także słodzone napoje i soki. Margaryny twarde są bezwzględnie zakazane. Należy także wyeliminować z diety wszystkie produkty gotowe zawierające w składzie utwardzone oleje roślinne, ponieważ są one źródłem bardzo szkodliwych tłuszczów trans.
Warto wzbogacić dietę w produkty sojowe, ale przede wszystkim w tłuste ryby morskie, np. śledzie, makrelę, sardynki, sardele, tuńczyka czy łososia (nie z hodowli!), które powinny być jedzone jak najczęściej. Dostarczają one kluczowych dla zdrowia kwasów tłuszczowych omega-3.
Przy spożyciu ryb rzadszym niż 1-2 razy w tygodniu, warto wzbogacić dietę o dobry suplement z olejami rybimi. Nie ma konieczności eliminowania czerwonego mięsa, sera żółtego, czy jajek z diety. Jajka są wręcz wskazane, ponieważ przy dużej dawce cholesterolu zawierają bardzo niewiele nasyconych kwasów tłuszczowych. Produkty zwierzęce najlepiej spożywać w umiarkowanych ilościach i koniecznie łączyć je z warzywami.
Dieta na obniżenie cholesterolu - co można jeść?
Bardzo ważnymi składnikami produktów spożywczych, które pomagają utrzymać poziom cholesterolu we krwi na zdrowym poziomie, są: błonnik pokarmowy, sterole i stanole roślinne, kwasy tłuszczowe omega-3 oraz produkty sojowe.
- błonnik pokarmowy
Bardzo liczne badania naukowe wykazały korzystne działanie błonnika rozpuszczalnego w obniżaniu poziomu cholesterolu we krwi. Badania skupiają się na działaniu babki płesznik, płatków owsianych, gumy guar oraz pektyn. Wiadomo, że błonnik nierozpuszczalny i celuloza nie wykazują żadnego oddziaływania na cholesterol.
Mechanizm działania błonnika rozpuszczalnego prawdopodobnie wynika z jego zdolności wiązania cholesterolu i kwasów żółciowych, przez co ograniczone jest ich wchłanianie w jelitach, a wydalanie wzrasta. Spożycie błonnika rozpuszczalnego prowadzi do obniżenia cholesterolu ogółem i cholesterolu LDL. Poziom HDL oraz trójglicerydów nie ulega zmianie.
Z pomocą odpowiednio wysokich porcji błonnika w diecie poziom cholesterolu można obniżyć nawet o 18%. Najczęściej badania wskazują na spadek stężenia cholesterolu we krwi o 10%. Za efektywną dawkę błonnika rozpuszczalnego uznaje się 10 i więcej gramów dziennie.
- sterole i stanole roślinne
Rośliny produkują substancje o strukturze bardzo zbliżonej do cholesterolu – sitosterol i kampesterol. Występują one w małych ilościach w roślinach takich, jak kukurydza, soja czy słonecznik. Już w latach 50-tych XX wieku ustalono, że sterole obniżają poziom cholesterolu we krwi poprzez zaburzanie jego wchłaniania w jelitach.
W związku z niewielką ilością steroli i stanoli w roślinnych źródłach powstała żywność funkcjonalna, obniżająca cholesterol, wzbogacana odpowiednimi dawkami substancji aktywnych. Są to margaryny i sosy sałatkowe. Efekt obniżenia cholesterolu o 10-14% obserwuje się przy spożyciu od 2 do 4 g steroli i stanoli roślinnych dziennie (2-3 porcje żywności funkcjonalnej).
- produkty sojowe
Soja i jej przetwory wspomaga obniżenie cholesterolu we krwi prawdopodobnie z powodu zawartości fitoestrogenów, jednak mechanizm działania jest niejasny. Po spożyciu co najmniej 30 g produktów sojowych dziennie zaobserwowano obniżenie cholesterolu ogółem, LDL oraz trójglicerydów. Spadek poziomu cholesterolu wynosi zwykle 7-10%.
- kwasy tłuszczowe omega-3
Pozytywny wpływ na poziom cholesterolu i trójglicerydów po spożyciu olejów rybich zaobserwowano, analizując dietę Eskimosów – bogatą w tłuszcz i cholesterol, ale jednocześnie w tłuste ryby. Kluczową rolę w regulacji poziomu lipidów we krwi mają kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3: EPA i DHA obecne w olejach rybich.
Działają one przeciwzakrzepowo, antyarytmicznie i przeciwzapalnie. Zalecana dziennie ilość olejów rybich to 6 – 15 g, a czystych kwasów tłuszczowych omega-3: 3 -5 g.
Sprawdź co podnosi poziom cholesterolu
Dieta pomagająca kontrolować poziom cholesterolu we krwi to po prostu racjonalna, zdrowa dieta oparta na różnorodnych produktach spożywczych, z dużym udziałem warzyw i ograniczeniem żywności wysoko przetworzonej.
O jakie produkty warto wzbogacić swój jadłospis?
- płatki owsiane
- orzechy włoskie
- nasiona roślin strączkowych
- margaryny wzbogacane sterolami i stanolami roślinnymi
- przetwory sojowe
- tłuste ryby morskie
- czosnek
- imbir
- zielona herbata
- awokado
- zielone warzywa
- nasiona chia
- siemię lniane
- babka płesznik
Pamiętaj, że odpowiednio dobrana dieta obniży stężenie „złego” cholesterolu i pomoże w walce z chorobami układu krążenia. Skorzystaj z JeszCoLubisz - innowacyjnego systemu dietetycznego Poradnika Zdrowie i ciesz się indywidualnie dobranym planem oraz stałą opieką dietetyka. Zadbaj o swoje zdrowie i zmniejsz ryzyko miażdżycy, zawału serca czy udaru.
Dieta na obniżenie cholesterolu - produkty wskazane i przeciwwskazane
Grupa produktów | Zalecane | Ograniczone | Przeciwwskazane |
Warzywa | Wszystkie | - | - |
Owoce | Wszystkie, szczególnie bogate w pektyny: jabłka, czarne porzeczki, winogrona, owoce cytrusowe | - | Owoce kandyzowane, w syropach cukrowych |
Produkty zbożowe | Pełnoziarniste pieczywo, makarony, grube kasze, płatki zbożowe: owsiane, żytnie | Biały makaron, drobne kasze | Białe pieczywo, gotowe mieszanki musli, crunchy, słodkie płatki śniadaniowe |
Jajka i nabiał | Jajka, twarogi, serki wiejskie, jogurty, kefiry, maślanki naturalne | Sery żółte, feta, mozzarella, sery pleśniowe | Serki topione, słodzone jogurty, kefiry, maślanki |
Tłuszcze | Oleje rybie, tłuszcze roślinne | Tłuszcze zwierzęce, masło, smalec | Utwardzone oleje roślinne, margaryny twarde |
Mięso i przetwory mięsne, ryby | Wszelkie ryby, szczególnie tłuste ryby morskie, kurczak, indyk, królik | Wołowina, wieprzowina | Przetwory mięsne niskiej jakości, z dodatkiem polifosforanów, azotynów itp., większość konserw, parówek, pasztetów |
Nasiona roślin strączkowych | Wszystkie | - | - |
Słodycze | - | Przygotowane samodzielnie, z niewielkim udziałem cukru | Gotowe sklepowe słodycze, pączki, drożdżówki, ciasta z udziałem utwardzonych olejów roślinnych |
Dobry i zły cholesterol. Co wiesz na ten temat?
Źródło: x-news.pl/Agencja TVN
Dieta na obniżenie cholesterolu – przykładowy jadłospis
Dzień I
- Śniadanie
Kanapki z pieczywa pełnoziarnistego + margaryna ze sterolami roślinnymi + kawałek pieczonej piersi indykaSałatka: garść szpinaku, pomidor, ogórek, papryka + oliwa z oliwek
- II śniadanie
2 jabłkagarść orzechów włoskich
- Obiad
Kasza pęczakGulasz z szynki wieprzowej z papryką, cukinią i pomidorami
- Kolacja
Zupa krem z marchewki i dyni doprawiona imbirem + mozzarella + prażone pestki dyni do posypania
Dzień II
- Śniadanie
Omlet z 3 jajek i 1 łyżki mąki kokosowej + 2 łyżki masła orzechowego + wiórki kokosowe + pół banana
- II śniadanie
Pudding chia: 150 ml mleka kokosowego + 50 ml wody + 3 łyżki nasion chia. Wymieszać dokładnie, schłodzić. Na wierzchu ułożyć truskawki
- Obiad
Łosoś pieczony z cytryną i koperkiemMizeriaPieczone ziemniaki w mundurkach
- Kolacja
Sałatka: ciecierzyca + ogórek zielony + czerwona cebula + pomidory suszone + ser feta
Dzień III
- Śniadanie
Płatki owsiane + chia + orzechy włoskie + tarte jabłko
- II śniadanie
Warzywa pokrojone w słupki maczane w hummusie
- Obiad
Kurczak pieczonyPieczone frytki z batatówSałatka: garść sałat + pomidor + papryka + prażone pestki słonecznika + oliwa z oliwek
- Kolacja
Pasta z makreli + razowe pieczywoSurówka z kiszonej kapusty
Cholesterol jest lipidem występującym w postaci wolnej lub jako ester połączony z kwasami tłuszczowymi. Związek ten jest syntetyzowany w organizmie, a także dostarczamy go wraz z dietą – masłem, smalcem, mięsem oraz jego przetworami, jajkami i nabiałem. Dzienne spożycie cholesterolu z dietą wynosi zwykle 250 – 500 mg dziennie, z czego wchłania się w jelitach maksymalnie 25 – 30%. Głównym organem produkującym cholesterol jest wątroba, w której dziennie jest syntetyzowane ok. 800 mg cholesterolu, natomiast łącznie w całym organizmie – ok. 1500 mg.
Nadmiar cholesterolu jest wydalany z żółcią jako wolny cholesterol lub jako sole kwasów żółciowych. Znaczna jego ilość wydalana w ten sposób jest ponownie wchłaniana w jelitach. Im większa jest absorpcja cholesterolu z jelit, tym bardziej maleje jego produkcja w wątrobie.