Dieta bogata w antyoksydanty pomoże wzmocnić słaby wzrok

Coraz więcej młodych osób uskarża się na dolegliwości narządu wzroku, zmęczony wzrok, niedowidzenie. O oczy można zadbać od wewnątrz - wystarczy zastosować odpowiednią dietę bogatą w antyoksydanty i witaminę A.

Wolne rodniki tlenowe – inaczej oksydanty (utleniacze) są cząstkami o bardzo dużym ładunku energii. Energię tę oddają otoczeniu wchodząc z nim w reakcje chemiczne. Wysoki potencjał energetyczny utleniaczy pozwala im błyskawicznie wiązać się z tkankami i komórkami ciała, co powoduje uszkodzenia i może prowadzić do stresu oksydacyjnego. Stres oksydacyjny w oczach zagraża uszkodzeniem delikatnych włosowatych naczyń. Wolne rodniki wywołują stan zapalny tych cienkich naczyń, co uszkadza ich strukturę, wywołuje nieszczelność i wysięki osocza krwi. Wolne rodniki zagrażają również zatorem, zakrzepem i skurczem naczyń siatkówki. Wolne rodniki uszkadzają też fotoreceptory siatkówki oka.

Osłona przeciwrodnikowa

U zdrowych i właściwe odżywiających się osób oczy nie są bezbronne wobec wolnych rodników. Wysoki metabolizm siatkówki umożliwia istnienie licznych i efektywnych osłon antyoksydacyjnych. Problemy zdrowotne pojawiają się wraz z przewlekłymi chorobami i stanami zapalnymi oraz dzianiem czynników destrukcyjnych.
Możemy jednak zregenerować i wzmocnić osłonę antyoksydacyjną, dzięki antyoksydantom (przeciwutleniaczom) – specyficznym witaminom, substancjom roślinnym i mineralnym, które pełnią w organizmie rolę „strażaków” gaszących pożary. Mają one zdolność neutralizacji (tłumienia) wysokiej energii nadreaktywnych wolnych rodników i zapobiegania uszkodzeniom tkanek. Do najważniejszych antyoksydantów należą: beta-karoten, prekursor witaminy A, witamina E i witamina C. Bardzo istotne działanie wspomagające w działaniu tych witamin mają odpowiednie składniki mineralne, w tym przede wszystkim: cynk, mangan i selen. Wszystkie te składniki wzajemnie się wspomagają i wzmacniają w działaniu antyoksydacyjnym.

Witamina i prowitamina A

To witamina rozpuszczalna w tłuszczach i występuje tylko w produktach zwierzęcych. Natomiast prowitamina A, którą tworzy cała grupa związków (około 600) określanych mianem karotenoidów, występuje tylko w świecie roślinnym. Wśród karotenoidów za najważniejszy uważa się beta-karoten, gdyż z niego organizm najłatwiej tworzy retinol.
Witamina A jest niewątpliwie najważniejszą z witamin dla organu wzroku. Jest konieczna do utrzymania w dobrym stanie rogówki oka, wszystkich błon śluzowych ustroju. Jest niezbędna do syntezy rodopsyny – światłoczułego barwnika absorbującego fotony światła. W tej roli witamina A jest dla oka tym, czym materiał światłoczuły dla fotografii. Witamina A zapobiega m.in. ślepocie zmierzchowej, tzw. kurzej, czyli złemu widzeniu przy małym natężeniu światła. Chroni np. przed chorobami plamki żółtej, światłowstrętem, podrażnieniem i zaczerwienieniem oczu i powiek. Jest też niezbędna dla funkcjonowania i odnowy tkanki nabłonkowej, co uzależnia prawidłową strukturę i funkcje oka, a tym samym zdolność poprawnego widzenia. Jako silny antyoksydant ochrania też te elementy oka, które są narażone na uszkodzenie w tzw. zjawiskach wysokoenergetycznych. Zwiększa także produkcję ochronnego śluzu nawilżającego oko. Beta-karoten jest również przeciwutleniaczem, który wychwytuje i neutralizuje wolne rodniki.

Niebezpieczny niedobór witaminy A

Nawet niewielkie niedobory tej witaminy prowadzą do niebezpiecznych zaburzeń widzenia u kierowców o zmierzchu. ( tzw. kurzej ślepoty.) Natomiast konsekwencją głębokiego, długotrwałego jej niedoboru (awitaminozy) może być nawet całkowita ślepota. Dbając o właściwy poziom witaminy w organizmie nie wolno jednak samowolnie zażywać jej bez ograniczeń i bez wyraźnego wskazania lekarza. Witaminę tę łatwo przedawkować, co nie jest bezpieczne dla zdrowia – toteż najlepiej dla oczu stosować ją w postaci roślinnego prekursora – beta-karotenu.

Gdzie ją znajdziesz?
Źródłem witaminy A są produkty pochodzenia zwierzęcego: mleko pełne, śmietana, masło, produkty mleczarskie, jaja, niektóre tłuste ryby, wątroba, tran żółtka jaj. Beta-karoten (roślinna postać witaminy A) znajduje się głównie w produktach roślinnych takich jak: marchew, dynia, szpinak, boćwina, sałata, zielony groszek, szczypior, koper, pietruszka, jarmuż, sałata, fasolka szparagowa pomidory, morele, wiśnie, śliwki i pomarańcze.

Witaminy E i C

Witamina E jest najsilniejszym witaminowym przeciwutleniaczem. Skutecznie zapobiega utlenianiu witaminy A, neutralizuje wolne rodniki i hamuje tworzenie się toksycznych substancji uszkadzających naczynia krwionośne. Dodatkowo zwiększa wchłanianie beta-karotenu w jelicie cienkim. Efektem jej działania jest polepszenie widzenia o zmierzchu i szybka adaptacja oka do ciemności. Jako rozpuszczalny w tłuszczach antyoksydant chroni przed utlenianiem wielonienasycone kwasy tłuszczowe, co zapewnia szczelność błon komórek oczu i chroni przed degeneracją wewnątrzkomórkowy kod genetyczny.
Trzeci ważny antyoksydant witamina C działa w środowisku „wodnym” komórki i w płynach międzykomórkowych. Tutaj unieczynnia wolne rodniki, m.in. także te, które niepożądanie tworzą się w reakcji z witaminą E. Te trzy witaminy wzajemnie uzupełniają i wzmacniają swoje działania antyoksydacyjne. Powinny więc znajdować się w organizmie w odpowiednim stężeniu i określonych wzajemnych proporcjach. Pomocna jest także obecność innych składników niezbędnych do prawidłowego działania enzymów przeciwutleniających, zwłaszcza cynku, miedzi, manganu i selenu.

Gdzie je znaleźć?
Witaminę E występuje w: oleju z kiełków pszenicy, w nasionach soi, płatkach owsianych, wątrobie wieprzowej, maśle i żółtku jaj. Przemysł spożywczy wzbogaca tą witaminą rozmaite produkty. Na rynku znajdziemy wzbogacone w tokoferol oleje roślinne, margaryny, smarowidła do pieczywa, serki. Skarbnicą witaminy C są: porzeczki czarne i czerwone, papryka, natka pietruszki, owoce cytrusowe, zielone warzywa i owoce.

Antocyjany

Najprościej mówiąc, antocyjany to barwniki roślinne nadające im kolor czerwony, niebieski lub fioletowy. Są częścią grupy związków zwanych flawonoidami. Antocyjany występują powszechnie w świecie roślinnym i tak naprawdę prawie każda z nich zawdzięcza swój kolor właśnie im. Zbawienny wpływ antocyjanów na oczy wynika z tego, że obniżają kruchość naczyń włosowatych, również tych występujących w gałce ocznej. Dzięki temu są one lepiej ukrwione, a co za tym idzie, lepiej odżywione. Antocjany hamują również nadmierną krzepliwość krwi, a dzięki temu zwielokrotniają przepływ odżywczej krwi w siatkówce i poprawiają widzenie.
Ponad to stymulują produkcję rodopsyny i zwiększają stopień jej regeneracji, dzięki czemu polepszają adaptację oka do widzenia w ciemnościach. Antocyjany wykazują także działanie przeciwzapalne i przeciwutleniające.
Do najbogatszych źródeł antocyjanów zaliczamy takie owoce i warzywa jak: aronia, wiśnie, żurawina, truskawki, czarny bez, winogrona, malwa, czarne jagody, czerwona kapusta, czarna jagoda, borówka.

Luteina i zeaksantyna

Naturalnym filtrem ochronnym jest pigment siatkówki, a w jego skład wchodzą karotenoidy: luteina roślinna i zeaksantyna. W jaki sposób one działają? Z jednej strony wiążą wolne rodniki (podobnie, jak antyoksydanty witaminowe), z drugiej – absorbują promieniowanie elektromagnetyczne w zakresie fal poniżej 400 nm, działając jak filtr. Luteina nie może być syntetyzowana w organizmie i musi być dostarczana wraz z dietą. Podobnie jest z zeaksantyną, z tą jednak różnicą, iż może być ona częściowo uzyskiwana w organizmie z luteiny zawartej w białku. Jak wykazują liczne badania naukowe, dieta bogata w warzywa, szczególnie te o ciemnozielonym zabarwieniu oraz kukurydzę i zboża znacznie zwiększa ochronę siatkówki przed szkodliwym działaniem promieniowania słonecznego (w tym UV i UVB).
Do najbogatszych w luteinę należą: jarmuż, zielona pietruszka i surowy szpinak oraz brokuły, zielona sałata i groszek. Najwięcej zeaksantyny zawierają: kukurydza i zboża, zielony groszek w strąkach, surowy szpinak, zielona sałata, jarmuż, a w mniejszych ilościach: brokuły, surowa marchew, groch.