Są pogromcą raka i nadciśnienia. Jedz je, a ochronisz także mózg i wątrobę
Są nieodłącznym elementem kulinarnym krajów śródziemnomorskich, ale z każdym rokiem zyskują uznanie wśród smakoszy z innych rejonów świata. Niepozorne na pierwszy rzut oka, mają wiele właściwości prozdrowotnych. Te cierpkie pączki kaparu ciernistego działają antyrakowo, redukują nadciśnienie, cukrzycę i regulują poziom cholesterolu. Dodatkowo mają zbawienny wpływ na mózg i wątrobę. Nic, tylko jeść!
Niedojrzałe pączki kaparu ciernistego, znane jako kapary, są popularne głównie w postaci marynowanej lub konserwowej. Pochodzące z Azji, nie są one jednak typowo kojarzone z kuchnią tego regionu. Wręcz przeciwnie, stały się one nieodłącznym elementem kulinarnym krajów śródziemnomorskich, takich jak Włochy czy Francja. Z biegiem czasu, te małe, o charakterystycznym cierpkim smaku kulki, zyskały uznanie także wśród smakoszy z różnych stron świata. Jakie unikalne właściwości posiadają kapary i w jakich potrawach najczęściej się je wykorzystuje?
Co to są kapary i jak smakują?
Choć w Polsce nadal uważane są bardziej za kulinarną ciekawostkę niż stały element w kuchni, to jednak w regionie śródziemnomorskim docenia się je za liczne dobrodziejstwa.
Pochodzące z krzewów należących do rodziny Capparis, kapary to małe, niedojrzałe pędy, które są zbierane przed kwitnieniem. Ich zebranie wymaga szczególnej uwagi i wczesnego wstawania, ponieważ pędy te kwitną tylko przez jeden dzień. Pojawiają się rano, a już wieczorem rozwijają się w kwiaty. Dlatego też zbieranie kaparów odbywa się o poranku. Na szczęście, aby cieszyć się ich smakiem, nie trzeba zakładać osobistej uprawy – wystarczy wizyta w sklepie, gdzie dostępne są marynowane kapary.
Na co pomagają kapary?
Te drobne pędy są prawdziwym skarbem zdrowotnym. W 100 gramach produktu znajduje się jedynie 23 kalorie, co sprawia, że są świetnym dodatkiem do różnorodnych potraw, w tym sałatek. Kapary składają się głównie z wody, lecz zawierają również wiele cennych składników odżywczych. W ich skład wchodzi żelazo, potas, sód, witaminy A, C, E, K, witaminy z grupy B oraz saponozydy steroidowe. Szczególną uwagę zwraca obecność miedzi oraz witaminy K, które występują w nich w największych ilościach.
Miedź odgrywa kluczową rolę w tworzeniu i rozwoju czerwonych krwinek, metabolizmie żelaza, produkcji energii, syntezy neuroprzekaźników i wielu innych ważnych procesów w organizmie. Z kolei witamina K jest niezbędna dla zdrowia kości i serca, a także kluczowa dla procesu krzepnięcia krwi.
Kapary są również bogate w polifenole, głównie kwercetynę, które posiadają silne właściwości przeciwutleniające i przeciwzapalne. Pomagają one chronić komórki przed uszkodzeniami oksydacyjnymi, co może być pomocne w zmniejszaniu ryzyka chorób przewlekłych. Badania naukowe sugerują, że kwercetyna może działać przeciwnowotworowo, przeciwcukrzycowo i przeciwwirusowo, a także może chronić przed chorobami związanymi z wiekiem, w tym chorobami neurodegeneracyjnymi. Regularne spożywanie kaparów może przyczynić się do ochrony przed chorobą Alzheimera czy otępieniem starczym.
W kuchni kapary mogą być zastosowane na wiele sposobów. Ich pikantny, cierpki smak z nutą musztardy sprawia, że są one interesującym dodatkiem do sałatek, sosów, a także mogą być wykorzystane do dekoracji kanapek, pizzy, czy dodane do marynat, śledzi, czy tatara.
Jakie właściwości antyrakowe mają kapary?
Badanie przeprowadzone w 2019 roku w Iranie na dziko rosnących kaparach [Capparis spinosa (C. spinosa)] pochodzących z północnego Iranu dostarczyło istotnych informacji na temat ich potencjalnych właściwości przeciwnowotworowych. W eksperymencie wykorzystano 100 g proszku z kaparów, który zmieszano z 300 ml roztworu etanolu (80%). Mieszankę przez 72 godziny poddano intensywnemu mieszaniu, a następnie przefiltrowano przez papiery filtracyjne Whatman. Po usunięciu rozpuszczalnika w warunkach próżniowych uzyskane ekstrakty zmagazynowano w szklanych fiolkach.
Kluczowym elementem badania była analiza zawartości kwercetyny w ekstrakcie, przeprowadzona za pomocą metody wysokosprawnej chromatografii cieczowej (HPLC). Badanie to obejmowało specyfikacje takie jak kolumna C18, detektor UV o długości fali 260 nm, faza ruchoma składająca się z acetonitrylu i wody oraz przepływ 1 ml/min.
Wyniki badania ujawniły, że kwercetyna jest głównym składnikiem ekstraktu z C. spinosa. Dodatkowo, za pomocą testu MTT i techniki FRAP, zbadano działanie przeciwnowotworowe oraz poziom aktywności antyoksydacyjnej hydroalkoholowego ekstraktu z kaparów. Dane z HPLC potwierdziły wysoką zawartość kwercetyny, a analiza FRAP wykazała, że ekstrakt kaparów ma silną aktywność antyoksydacyjną. Test MTT wykazał, że ekstrakt z kaparów skutecznie zmniejszał liczbę komórek nowotworowych w badanych liniach komórkowych raka: HeLa, MCF7, Saos i Fibroblast.
Na podstawie tych wyników, naukowcy doszli do wniosku, że kwercetyna obecna w ekstrakcie C. spinosa ma istotne działanie przeciwnowotworowe. Wyniki te sugerują, że ekstrakt z kaparów może być potencjalnie skutecznym i naturalnym środkiem w terapii nowotworowej.
