Uważaj na napoje “zero” i “light”. Pozornie zdrowsze mogą poważnie zaszkodzić
Napoje bez cukru cieszą się dużą popularnością i gros ludzi wybiera je z myślą, że w ten sposób chronią zdrowie. Nic bardziej mylnego. Najnowsze badania australijskiej grupy naukowców ukazują, że już jeden produkt dziennie zbliża nas do cukrzycy typu 2. Jak to możliwe?
- Nowe badanie z udziałem ponad 36 tys. osób rzuca zupełnie inne światło na napoje „zero” i „light”.
- Wyniki sugerują, że ryzyko cukrzycy nie dotyczy wyłącznie napojów zawierających cukier.
- Sztuczne słodziki mogą działać na organizm w sposób, który do tej pory był niedoceniany.
- Naukowcy wskazują mechanizmy, które mogą tłumaczyć niepokojące efekty codziennego picia napojów bez cukru.
Sztuczne słodziki trafiają nie tylko do napojów, ale również ciast, batonów czy innych przekąsek. Przypominamy jednak, że Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) odradza stosowanie słodzików bezcukrowych w celu kontroli masy ciała lub zmniejszenia ryzyka chorób niezakaźnych.
Co więcej, zalecenie to opiera się na dowodach sugerujących, że słodziki bezcukrowe nie przynoszą długoterminowych korzyści w zakresie kontroli masy ciała i mogą mieć potencjalnie negatywny wpływ na zdrowie. A zatem zanim sięgniesz po napój, czy inny produkt z ksylitolem, maltitolem, stewią, erytrytolem, czy sukralozą koniecznie poznaj najnowsze ustalenia.
Napoje zero a cukrzyca. Czy faktycznie warto?
Profesor Barbora de Courten z Uniwersytetu Monash i Uniwersytetu RMIT, profesor nadzwyczajna Allison Hodge z Cancer Council Victoria oraz doktorant Uniwersytetu Monash, Robel Hussena Kabthymer wraz z grupą współpracowników przeprowadzili badanie, które objęło ponad 36 tys. dorosłych Australijczyków. Wiek uczestników mieścił się w przedziale 40-69 lat.
Celem badania było sprawdzenie, czy spożywanie napojów słodzonych cukrem (SSB) i sztucznie słodzonych (ASB) ma wpływ na ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 właśnie we wspomnianej grupie. Uczestnicy byli obserwowani przez 14 lat.
Na początku autorzy badań zebrali informacje o diecie każdej z osób oraz o częstotliwości spożywania napojów słodzonych. Uczestnicy opisywali także styl życia, pod uwagę brano poziom aktywności fizycznej, palenie papierosów, czy spożycie alkoholu. Nie pominięto także kwestii cech demograficznych takich jak płeć czy pochodzenie. Uczestnicy byli weryfikowani także pod względem stanu zdrowia, a także zmierzono im obwód w pasie oraz określono masę ciała.
W kolejnym etapie podzielono osoby na 4 grupy w zależności od tego jak często spożywały słodzone napoje.
- Pierwsza grupa: nigdy / < 1 raz w miesiącu;
- Druga grupa: 1–3 razy w miesiącu;
- Trzecia grupa: 1–6 razy w tygodniu;
- Czwarta grupa: ≥1 raz dziennie.
Napoje słodzone cukrem. Dlaczego warto ich unikać?
Wyniki australijskiego badania przeprowadzonego na ponad 36 tysiącach osób dostarczają wyraźnych dowodów na to, że regularne spożywanie słodzonych napojów, zarówno tych zawierających cukier, jak i sztuczne słodziki, może zwiększać ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2.
W przypadku napojów słodzonych cukrem, takich jak klasyczne napoje gazowane, osoby spożywające je codziennie były narażone na około 23% wyższe ryzyko rozwoju cukrzycy w porównaniu z osobami, które piły je bardzo rzadko lub wcale.
Jednak po uwzględnieniu wskaźników otyłości, takich jak masa ciała (BMI) oraz obwód talii w stosunku do bioder (WHR), związek ten przestawał być istotny statystycznie. To oznacza, że wyższe ryzyko zachorowania można wyjaśnić przede wszystkim wzrostem masy ciała, do którego przyczyniają się właśnie napoje bogate w cukier. W uproszczeniu chodzi o to, że nie same napoje bezpośrednio powodują cukrzycę, ale nadwaga i otyłość, które powstają wskutek ich nadmiernego spożycia, stają się realnym zagrożeniem.
Czy napoje bez cukru są zdrowe? Niebezpieczna pułapka
Znacznie bardziej złożona sytuacja dotyczy napojów sztucznie słodzonych, popularnych pod nazwą „zero” i „light”. Badacze zaobserwowali, że osoby pijące tego typu napoje codziennie były aż o 38–83% bardziej narażone na rozwój cukrzycy typu 2 w porównaniu z osobami, które niemal ich nie spożywały.
A co ważne związek ten utrzymywał się nawet po wyeliminowaniu wpływu otyłości. Innymi słowy, nawet osoby z prawidłową masą ciała, które regularnie sięgały po napoje bez cukru, wykazywały wyższe ryzyko zachorowania. Oznacza to, że słodziki mogą wpływać negatywnie na metabolizm w sposób, który nie jest związany wyłącznie z przyrostem masy ciała.
Popieramy takie środki jak podatki od napojów słodzonych, ale nasze badanie pokazuje, że musimy również zwrócić uwagę na napoje słodzone sztucznie. Często są one reklamowane jako zdrowsze, ale mogą wiązać się z ryzykiem. Przyszła polityka powinna obejmować szersze podejście do ograniczania spożycia wszystkich napojów bez wartości odżywczych
- wskazała prof. Barbora de Courten.
Naukowcy wskazują tu na możliwy wpływ sztucznych słodzików na mikroflorę jelitową, gospodarkę insulinową, apetyt lub inne, jeszcze niedokładnie poznane mechanizmy metaboliczne.
Dodatkowo analiza wykazała, że osoby najczęściej spożywające napoje słodzone, zarówno cukrem, jak i sztucznie, charakteryzowały się ogólnie gorszym stanem zdrowia, gorszą jakością diety, niższą aktywnością fizyczną oraz wyższym poziomem otyłości i chorób współistniejących.
Choć badanie nie pozwala jednoznacznie stwierdzić, że słodzone napoje bezpośrednio wywołują cukrzycę, to wskazuje na wyraźny związek między ich regularnym spożyciem a pogarszającymi się parametrami zdrowotnymi, nawet po uwzględnieniu innych czynników ryzyka.
Co więcej, ryzyko było widoczne zarówno w analizach podstawowych, jak i w analizach dodatkowych, które miały wykluczyć zjawisko odwrotnej przyczynowości (czyli sytuacji, w której osoby z predyspozycjami do cukrzycy sięgają po napoje „dietetyczne” w ramach profilaktyki).
Podsumowując, wyniki tego badania obalają popularny mit, że napoje bez cukru są całkowicie bezpieczne. Choć mogą nie prowadzić do przyrostu masy ciała w takim stopniu jak napoje z cukrem, ich codzienne spożywanie może wpływać niekorzystnie na organizm, zwiększając ryzyko cukrzycy.
Dla osób dbających o zdrowie metaboliczne, a zwłaszcza z grupy ryzyka cukrzycy, najbardziej bezpiecznym wyborem wciąż pozostaje ograniczenie wszelkich napojów słodzonych zarówno tych „zwykłych”, jak i „zero” na rzecz wody, naparów ziołowych czy niesłodzonych herbat.
