ATESTY i CERTYFIKATY czyli jakość produktów dla dzieci POD KONTROLĄ

Niektóre atesty są obowiązkowe, inne producenci zamawiają na własne życzenie. Jak rozeznać się w skomplikowanym świecie rekomendacji, certyfikatów, homologacji? Co warto wiedzieć o atestach i certyfikatach?

Atest Państwowego Zakładu Higieny, pozytywna opinia Instytutu Matki i Dziecka albo Centrum Zdrowia Dziecka, świadectwo homologacji, certyfikat Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego – rekomendacje tego typu na pewno widziałaś nie raz, bo są na wielu niemowlęcych kosmetykach, słoiczkach z zupkami, pieluszkach. Mają je też mebelki, wózki, foteliki samochodowe. Czym się różnią i w jaki sposób są przyznawane?

Atesty i certyfikaty konieczne i dobrowolne

Zacznijmy od tego, że atesty, certyfikaty, homologacje itp. mają jeden cel: poświadczają, że produkt spełnia normy i jest bezpieczny dla użytkownika. Dalej jednak sprawa się komplikuje, bo są takie, które producent po prostu musi uzyskać, by jego produkt mógł trafić na sklepowe półki, i takie, których mieć nie musi, ale może. Obowiązkowy certyfikat, potwierdzający, że produkt spełnia normy bezpieczeństwa, wystawiony przez upoważnioną do tego państwową instytucję certyfikującą po szczegółowym zbadaniu danego wyrobu, muszą mieć na przykład zabawki dla dzieci do 3. roku życia (reguluje to rozporządzenie Rady Ministrów z 2001 r. w sprawie szczegółowych warunków dotyczących bezpieczeństwa zabawek). Dopuszczone do obrotu musi być również jedzenie dla niemowląt, gdyż jest to żywność zaliczana do środków specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Wreszcie przepisy wymagają, by odpowiedni certyfikat miały też foteliki samochodowe – są one dopuszczone do sprzedaży, jeśli uzyskają świadectwo homologacji. Świadectwo takie wydaje Ministerstwo Infrastruktury po szczegółowym zbadaniu fotelika w Przemysłowym Instytucie Motoryzacji. 
Druga grupa to rekomendacje dobrowolne. Najczęściej są one przyznawane kosmetykom dla maluszków. Kiedyś ich producenci musieli starać się o atest Państwowego Zakładu Higieny, który dopuszczał – albo nie – dany preparat do stosowania w Polsce. Ten przymus zniosła jednak w 2001 r. ustawa o kosmetykach i obecnie producenci muszą tylko zgłosić nowe kosmetyki do Centralnego Rejestru Kosmetyków w Instytucie
Medycyny Pracy w Łodzi. Ale o pozytywną opinię którejś z jednostek opiniujących, na co dzień zajmujących się leczeniem dzieci (np. IMiD albo CZD) albo innych jednostek naukowych, jak choćby PZH, może starać się każdy producent towarów dla niemowląt, dlatego też stosowną informację można często znaleźć na pieluszkach, słoiczkach z daniami dla niemowląt, wanienkach, napojach, wózkach, a nawet na metkach ubranek.

Kilka etapów kontroli

Obowiązkowe atesty trzeba mieć, dodatkowe są dowodem na to, że producentom szczególnie zależy na jakości produktu. – Jest grupa firm, które badają u nas swoje wyroby, bo chcą mieć potwierdzenie bezpieczeństwa ich stosowania u niemowląt i dzieci – potwierdza Ewa Kamińska, szefowa Zakładu Farmakologii Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie, zajmującego się m.in. opiniowaniem kosmetyków. 
Na czym polega takie opiniowanie? Obejmuje ono bardzo szczegółową kontrolę dokumentacji wyrobu, analizę dostarczonych przez producenta badań i fachowe testy gotowego produktu, które mają sprawdzić, jak zachowuje się podczas użytkowania. Oceniając zabawkę, eksperci sprawdzają, czy nie stanowi ona zagrożenia (np. czy nic od niej nie odpada), analizują skład tworzywa, z którego ją wykonano, obserwują też reakcje bawiących się dzieci. Kosmetyki przechodzą badania – w oparciu o najnowsze fachowe piśmiennictwo oceniana jest ich receptura, jakość użytych składników, działanie. Badając produkt, specjaliści sprawdzają, czy dany preparat nie uczula ani nie podrażnia skóry.
– Instytut Matki i Dziecka, oceniający zarówno recepturę, jak i przeprowadzający badania aplikacyjne, ma dość surowe kryteria oceny, zwłaszcza w odniesieniu do receptury – mówi Ewa Kamińska. – W wyniku tego wielu producentów wprowadza sugerowane przez nas zmiany w swoich produktach, co wpływa na zwiększenie bezpieczeństwa ich stosowania u dzieci – dodaje.
Wydanie pozytywnej opinii oraz prawa do wykorzystywania jej numeru nie jest tanie. Kosztuje, w zależności od rodzaju produktu, od kilku do 20 tysięcy złotych. Za prawo wykorzystywania logo instytucji certyfikującej na swoich produktach producenci muszą zapłacić dodatkowo, i zwykle są to bardzo duże kwoty. Nie znaczy to jednak, że taki znak można sobie po prostu kupić – by w ogóle go otrzymać, producent musi zobowiązać się
do utrzymania jakości wyrobu na poziomie identycznym z tym, jaki poddawany był testom, i jest to skrupulatnie sprawdzane. Jeśli inspektorzy albo konsumenci mają co do jakości produktu zastrzeżenia, i one się potwierdzą, produkt traci rekomendację. To, jakie produkty aktualnie ją posiadają, można znaleźć na stronach internetowych jednostek wydających takie opinie.

Katarzyna Hubicz