Resweratrol – budowa, znaczenie, występowanie
Resweratrol (3,4',5-trihydroksy-trans-stilben) jest substancją pochodzenia roślinnego o charakterze antyoksydantu. Jest to polifenol, a dokładniej flawonoid o budowie zbliżonej do zwierzęcego estrogenu. Dlatego klasyfikowany jest jako hormon roślinny – fitoestrogen, działający w organizmie człowieka podobnie jak ludzki estrogen.
Spis treści
- Aktywność biologiczna resweratrolu
- Szkodliwe działanie resweratrolu
- Resweratrol w diecie i "paradoks francuski"
- Suplementy diety z resweratrolem
Resweratrol występuje w dwóch formach izomerycznych – cis- i trans-. Trans-resweratrol wytwarzany jest naturalnie w roślinach, natomiast cis-resweratrol powstaje na skutek fermentacji roślin, działania promieniowania UV i wysokiego pH. Rośliny syntetyzują resweratrol w odpowiedzi na czynniki stresogenne pochodzące ze środowiska zewnętrznego, takie jak zbyt duża ekspozycja na promieniowanie UV, infekcje pleśniami i grzybami, uszkodzenie tkanek czy niedobór wody. Maksymalne stężenie antyoksydantu jest osiągane w tkankach po 24 godzinach od wystąpienia czynnika stresogennego i zaczyna spadać po 42-72 godzinach od pojawienia się czynnika wyzwalającego.
Resweratrol znajduje się w ponad 70 roślinach i produktach spożywczych pochodzenia roślinnego. Najpowszechniej znana jest jego obecność w skórkach i pestkach winogron oraz w czerwonym winie (50-100 mg resweratrolu na 1 g świeżych skórek winogron oraz średnio 1,9 mg/litr wina).
Wino różowe i białe zawiera znacząco mniej resweratrolu niż czerwone ze względu na proces produkcji. Podczas produkcji wina białego wytłoki usuwa się natychmiast po wyciśnięciu soku z winogron, a w trakcie wytwarzania wina czerwonego pozostawia się zmiażdżone owoce wraz z sokiem, co pozwala na wyekstrahowanie większej ilości resweratrolu.
Inne produkty, w których znajduje się resweratrol to m.in.:
- orzeszki ziemne
- soja
- herbata Itadori
- owoce jagodowe (morwa, żurawina, borówka czernica, borówka brusznica
- niejadalna czarna jagoda, borówka amerykańska, czarna porzeczka, truskawki, maliny)
- owoce chlebowca
- jabłka
- rabarbar
- kakao
- czekolada
- skórki pomidorów
Resweratrol został po raz pierwszy wyizolowany w 1939 roku przez Takaoka z korzeni rośliny o nazwie ciemiężyca (Veratrum grandiflorum O. Loes). Blisko 80 lat później związek ten jest nadal przedmiotem intensywnych badań. Wiele testów in vitro i in vivo wskazuje na jego ogromny potencjał leczniczy, nadal jednak brakuje badań klinicznych, które pozwolą jednoznacznie ocenić skuteczność działania resweratrolu na ludzi.
Aktywność biologiczna resweratrolu
Działanie antyoksydacyjne
Najlepiej zbadaną aktywnością biologiczną resweratrolu jest jego działanie antyoksydacyjne. Resweratrol bardzo skutecznie hamuje aktywność wolnych rodników hydroksylowych oraz hydroperoksylowych. Wykazano, że resweratrol chroni komórki (in vitro, poza organizmem) przed stresem oksydacyjnym na dwa sposoby - sam wygasza wolne rodniki oraz pobudza antyoksydacyjne mechanizmy komórek do zwiększonej ochrony.
Głównym czynnikiem, który nie pozwala przyjąć jednoznacznie, że resweratrol działa tak samo na komórki w organizmie, jest niska biodostępność i rozpad w świetle jelita i w wątrobie. Trwają badania nad stworzeniem stabilnej pochodnej resweratrolu, która nie będzie tak łatwo metabolizowana, co umożliwi lepsze wchłanianie związku do krwiobiegu i działanie na poziomie komórkowym.
Działanie przeciwnowotworowe
Liczne badania in vitro i in vivo wykazały, że resweratrol ma działanie przeciwnowotworowe i jest potencjalnym kandydatem do leczenia kilku rodzajów raka. Resweratrol hamuje rozwój guzów nowotworowych na wszystkich etapach karcinogenezy – inicjacji, promocji i progresji. Resweratrol nie tylko chroni przed rozwojem nowotworu, ale działa chemoterapeutycznie. Składają się na to jego właściwości przeciwzapalne, antyoksydacyjne, promujące apoptozę (śmierć komórek) i antyproliferacyjne (zapobiegające podziałom komórkowym).
Resweratrol nie wykazuje jednego mechanizmu działania przeciwnowotworowego, a wpływa na szereg procesów biologicznych i biochemicznych prowadzących do powstania raka. Do nowotworów, w których potencjalnie można zastosować resweratrol, zalicza się:
- raka piersi,
- raka jajnika,
- raka pęcherza,
- raka jąder,
- raka trzustki,
- raka okrężnicy,
- raka szyjki macicy,
- raka prostaty,
- raka płuc.
Resweratrol można zastosować jako:
- środek chemioterapeutyczny przed zabiegiem chirurgicznym w celu zmniejszenia objętości guza, ze względu na jego zdolność do hamowania proliferacji komórek rakowych i indukowania apoptozy
- lek chemoterapeutyczny do hamowania wczesnej inwazji raka i przerzutów po operacji
- czynnik zwiększający wrażliwość komórek rakowych na radioterapię i chemioterapię w połączeniu ze środkami chemioterapeutycznymi
- w profilaktyce raka u osób z grupy wysokiego ryzyka
- środek chroniący przed promieniowaniem w celu zmniejszenia niepożądanych efektów leczenia, w tym wywołanej radioterapią kserostomii i zapalenia błony śluzowej
Dotychczas otrzymane wyniki są obiecujące, jednak konieczne są dalsze badania, a w szczególności próby kliniczne, które pozwolą opracować szczegółowe metody wykorzystania resweratrolu i jego dawki w leczeniu poszczególnych nowotworów.
Działanie kardioprotekcyjne
Ochronne działanie resweratrolu na serce i układ krążenia wykazano w badaniach na myszach. Korzyści płynące ze stosowania resweratrolu to:
- zachowanie zdolności podziału komórek macierzystych i dojrzałych komórek serca,
- zmniejszenie stanu zapalnego,
- zmniejszenie przerostu serca,
- poprawa rytmu skurczów,
- zmniejszenie zwłóknień śródmiąższowych.
Podawanie resweratrolu indukuje rozszerzenie naczyń krwionośnych, a w konsekwencji zmniejsza ryzyko nadciśnienia i chorób sercowo-naczyniowych. Działa także korzystnie w zapobieganiu miażdżycy.
Resweratrol a cukrzyca
U szczurów z cukrzycą stwierdzono, że podawanie resweratrolu zmniejsza poziom glukozy oraz trójglicerydów we krwi, obniża masę ciała, częstość akcji serca, ilość transaminaz, które są wskaźnikiem obciążenia wątroby. Powoduje też zwiększenie wydzielania insuliny przez trzustkę.
Działanie neuroprotekcyjne
Resweratrol jest aktywny na wielu poziomach, działając ochronnie na mózg i układ nerwowy, i zmniejszając umieralność komórek nerwowych. Ma właściwości neuroprotekcyjne w licznych zaburzeniach neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera, choroba Huntingtona, choroba Parkinsona, stwardnienie zanikowe boczne, czy zaburzenia indukowane alkoholem.
Resweratrol może również poprawiać zdolności motoryczne szczurów i dezaktywować reakcję neurozapalną po krwotoku śródmózgowym. Może być stosowany jako nowy środek terapeutyczny do leczenia krwotoku śródmózgowego.
Aktywność przeciwzapalna
Liczne badania in vitro i in vivo wykazały, że resweratrol może zapobiegać stanom zapalnym wielu organów i skutkom stresu oksydacyjnego oraz zmniejszać ryzyko rakotwórczości, które jest efektem przewlekłego stanu zapalnego.
Aktywność przeciwdrobnoustrojowa
Resweratrol wykazuje działanie bakteriostatyczne przeciwko wielu chorobotwórczym bakteriom Gram-dodatnim i Gram-ujemnym. Jego działanie przeciwko drożdżakom Candida jest kontrowersyjne, w różnych badaniach otrzymywane są sprzeczne wyniki.
Resweratrol jest skuteczny w zwalczaniu lekoopornego gronkowca złocistego (Staphylococcus aureus), wywołanych przez niego chorób zakaźnych, zapalenia płuc i chorób skóry. Resweratrol może również łagodzić biegunkę wywołaną rotawirusem.
Szkodliwe działanie resweratrolu
Mimo ogromnego potencjału leczniczego i ochronnego, w niektórych sytuacjach zależnie od warunków środowiska i stosowanej dawki, a także wieku osobników resweratrol może być szkodliwy dla zdrowia:
- może działać jako środek prooksydacyjny
- może prowadzić do uszkodzenia DNA
- przy zbyt niskich stężeniach powoduje zwiększenie namnażania komórek nowotworowych niektórych rodzajów raka
- może nasilać czynniki ryzyka związane z miażdżycą i uszkodzeniami naczyń krwionośnych
Resweratrol w diecie i "paradoks francuski"
Od początku lat 90-tych XX wieku mówi się o "paradoksie francuskim". Czym jest to zjawisko? Francuzi mimo diety bogatej w tłuszcz zwierzęcy, alkohol i węglowodany dużo rzadziej umierają z powodu chorób serca niż inne nacje. Badanie epidemiologiczne WHO, które objęło 100000 tysięcy osób w wieku 35-67 lat w 21 krajach, oceniało związek między czynnikami ryzyka a występowaniem choroby niedokrwiennej serca.
Po ponad 5 latach obserwacji wyodrębniono populację, w której liczba zawałów i udarów była istotnie mniejsza niż w innych populacjach mimo występowania czynników ryzyka. Szczególne znaczenie w zmniejszonej umieralności w wyniku chorób serca wśród Francuzów przypisuje się piciu wina. Co ważne, do posiłku a nie między posiłkami. Mechanizmy korzystnego działania wina spożywanego z posiłkami obejmują m.in. poposiłkową redukcję ciśnienia tętniczego, korzystny wpływ na fibrynolizę i oksydację wchłanianych tłuszczów.
Część naukowców skupiła się na wpływie resweratrolu w winie na zmniejszoną umieralność Francuzów. Trzeba jednak pamiętać, że francuska dieta to nie tylko czerwone wino do posiłków, ale duże ilości warzyw i owoców, oliwa z oliwek, ryby i owoce morza, jedzenie bez pośpiechu i niedojadanie pomiędzy posiłkami.
To wszystko w sumie składa się na "paradoks francuski". Nie samo wino, a już z pewnością nie sam resweratrol. Ilości resweratrolu w winie są niewielkie, a żeby dostarczyć do organizmu stężenie tego związku, które ma działanie protekcyjne czy lecznicze, trzeba by wypijać dziennie od 100 do 1000 lampek wina, mówi dr Sinclair znany z badań nad procesami starzenia.
Naukowcy z Johns Hopkins University School of Medicine zebrali wyniki od ponad 800 kobiet i mężczyzn w wieku powyżej 65 roku życia, których dieta była naturalnie bogata w resweratrol z żywności. Zmierzyli oni zawartość metabolitów reswetarolu w moczu uczestników, oczekując wysokich stężeń tych substancji u osób najbardziej zdrowych. Jednak to się nie stało. Nie stwierdzono żadnego związku między stężeniem resweratrolu a częstością występowania chorób serca, nowotworów i śmierci.
Główny autor badania, dr Richard Semba, komentuje, iż niektóre badania na liniach komórkowych i zwierzętach wskazują na wysoki potencjał resweratrolu w ochronie zdrowia, jednak nie można ich jednoznacznie interpretować względem ludzi, gdyż jest to zbyt duże uproszczenie.
Trzeba też pamiętać, że dawki resweratrolu podawane doświadczalnie są wiele wyższe niż te możliwe do spożycia z dietą. Kolejną istotną kwestią jest biodostępność resweratrolu i jego wchłanianie. Absorpcja resweratrolu do krwiobiegu jest bardzo niska, ponieważ związek ten jest rozkładany w jelitach i w wątrobie.
Suplementy diety z resweratrolem
Brakuje badań, które wskazałyby w jakich dawkach i jaką drogą przyjmować resweratrol. Jednocześnie na rynku dostępnych jest wiele suplementów diety zawierających ten polifenol (pozyskiwany metodami biotechnologicznymi, a nie ekstrahowany z roślin).
Z publikacji naukowych wynika, że dzienna bezpieczna dawka przyjmowanego resweratrolu wynosi od 2 do 5 g i w celach prewencyjnych bardziej wskazane są wysokie dawki (ze względu na niską biodostępność, łatwe trawienie w przewodzie pokarmowym). Są to jednak ciągle jedynie przewidywania niepotwierdzone badaniami klinicznymi. Nieznane są też skutki uboczne długotrwałego przyjmowania wysokich dawek.
Najczęściej suplementy resweratrolu zawierają od 200 do 500 mg tego związku w jednej dawce, co jest wartością niższą niż wywołująca efekty zdrowotne. Resweratrol wchodzi w interakcje z lekami rozrzedzającymi krew oraz przeciwbólowymi. Nie należy ich przyjmować jednocześnie.
Analizując działanie resweratrolu in vitro i in vivo, potencjalne korzyści z jego suplementacji to:
- unieczynnianie wolnych rodników, na które człowiek codziennie jest narażony w wyniku kontaktu ze środowiskiem zewnętrznym, ale także procesów, które zachodzą w organizmie
- wzrost zdolności organizmu do walki ze stresem oksydacyjnym
- poprawa stanu komórek i tkanek
- ochrona przeciwnowotworowa
- poprawa krążenia krwi
- ochrona przeciwcukrzycowa
- poprawa pamięci i zdolności poznawczych
- spowalnianie procesów starzenia wynikających z przewlekłych stanów zapalnych o niskim nasileniu, np. uszkodzenia naczyń krwionośnych
- wzrost energii i wytrzymałości
![Zmiany na ustach - krostki, grudki, pęcherzyki. 8 najczęstszych przyczyn [ZDJĘCIA]](https://cdn.galleries.smcloud.net/t/galleries/gf-soBw-u4ou-qebe_zmiany-na-ustach-krostki-grudki-pecherzyki-8-najczestszych-przyczyn-zdjecia-320x213.jpg)
