FAWORKI (chrust, chruściki) - kalorie, wartości odżywcze

Faworki, inaczej chrust lub chruściki, to kruche ciastka w kształcie wstążek, które rozchwytywane są w tłusty czwartek. W niektórych częściach naszego kraju dużą popularnością cieszą się faworki na piwie (z piwem), dzięki któremu są bardziej kruche. Niektóre gospodynie przygotowują faworki drożdżowe. Sprawdź, jak wyglądają faworki w Polsce i innych krajach oraz jakie wartości odżywcze i ile kcal mają faworki.

Spis treści

1. Faworki - z czego się składają?
2. Faworki - kalorie, wartości odżywcze
3. Faworki dietetyczne i bezglutenowe
4. Faworki na świecie

Faworki, inaczej chrust, chruścik, chruściki, także kreple, to cienkie, kruche ciastka w kształcie wstążek, smażone w tłuszczu i posypywane cukrem pudrem. Faworki najczęściej są spożywane razem z pączkami w czasie karnawału i tłustego czwartku lub na ostatki, czyli we wtorek przed Środą Popielcową.

Nazwa „faworki” pochodzi od francuskiego słowa „faveur”, które oznacza wąską wstążeczkę. Jednak - wbrew temu co sugeruje nazwa - faworki nie pochodzą z Francji, lecz... z Niemiec i Litwy. Niektórzy językoznawcy są zdania, że słowo "faworki" ma pochodzenie podobne co słowo „faworyta” oznaczającego kochankę, metresę, czyli kogoś pożądanego i apetycznego, a tak można określić również faworki. Inna teoria głosi, że słowo „faworki” pochodzi od poznańskiej piekarni Fawor, której pracownicy podobno po raz pierwsi je przygotowali. Z kolei nazwa „chrust” ma słowiańskie pochodzenie. Kruche ciasto faworków mogło się kojarzyć z suchym opałem zbieranym w lesie.

Legenda głosi, że faworki powstały przez przypadek. Pewien niedoświadczony cukiernik, przygotowując pączki, niechcący wrzucił do garnka z olejem wąski pasek ciasta, które następnie skręciło się w warkocz. Aby uniknąć kary za marnowanie ciasta, cukiernik szybko je wyjął i posypał cukrem pudrem. Usmażone ciasto było jednak tak smaczne, że inni zaczęli go naśladować.

Faworki - z czego się składają?

Tradycyjnie polskie faworki przygotowywane są z mąki pszennej, jajek, masła lub smalcu, gęstej kwaśnej śmietany 12%, spirytusu i smażone na smalcu lub na oleju. Faworki mogą być też przygotowywane na piwie (z piwem), dzięki któremu faworki są bardziej kruche. Niektóre gospodynie przygotowują faworki drożdżowe.

Ważne, aby olej, na którym są smażone faworki, miał wysoką temperaturę dymienia, co oznacza, że nadaje się do długiego, głębokiego smażenia. Im wyższa temperatura dymienia, tym olej jest odporniejszy i stabilniejszy podczas podgrzewania, tym samym nadaje się do smażenia. W połowie smażenia należy wymienić olej na nowy (1 litr), a stary tłuszcz wylać.

Faworki nie powinny za bardzo się zrumienić, mają być złote, nie brązowe. Inaczej będą zbyt suche i twarde. Faworki wyławia się drewnianym patyczkiem i układa na ręcznikach papierowych. Po ostudzeniu posypuje się faworki cukrem pudrem.

Faworki - kalorie, wartości odżywcze

Faworki dietetyczne i bezglutenowe

Faworki mogą być dietetyczne. Te w wersji light należy przygotować na bazie mąki pełnoziarnistej, a zamiast śmietany wybrać jogurt naturalny.

Z kolei faworki bezglutenowe przygotowuje się z mąki bezglutenowej. Do wyboru jest np. mąka ryżowa, migdałowa czy kokosowa.

Faworki na świecie

Faworki tradycyjnie wypiekano od dawna na terenach Litwy, Niemiec, a także na Śląsku. W zależności od regionu nosiły też one różne nazwy - chruściki, chrust, a także kreple (choć pod tym określeniem kryły się także pączki) i oczywiście faworki. Liczne narody mają bardzo podobne do nich specjały: Chorwaci krostole, Duńczycy klejner, a Słowacy fańkę. Chrupiące ciastka są znane również w Szwecji, Białorusi, w Niemczech, w Rumunii  czy na Ukrainie.

Verhuny to ukraińskie słodkie ciasteczka smażone na smalcu, które mają postać podłużnych pasków. Verhuny powstają z ciasta bez drożdży, na który składają się mąka, masło, jaja, cukier i dodatki, takie jak alkohol (rum, brandy lub horilka) lub, w skrajnych przypadkach, ocet (ocet niekiedy wraz z alkoholem). Jako substytut masła, ale częściej jako dodatkowy składnik w verhuny, dodawane są produkty mleczne (mleko, śmietana) Tradycyjnie, ukraińskie verhuny powinni być smażone tylko w smalcu

We Francji najbardziej są znane faworki z Lyonu – zwane bugnes lyonnaises. Istnieją dwa rodzaje bugnes: cienkie i kruche oraz pulchne i puszyste. Na początku ciasto składało się z mąki, wody i drożdży. Pod koniec XIX wieku, zaczęto dodawać do bugnes masło i jaja.

Włoskim odpowiednikiem faworków są chiacchiere. Smażone są na głębokim tłuszczu ciasto z dodatkiem skórki pomarańczowej, alkoholu (Marsala lub grappa), złociste, oprószane pudrem. W Toskani te karnawałowe słodycze to Cenci, ale ich nazwa zmienia się w zależności od regionu (np. frappe w Rzymie i Lacjum; sfrappole w Emilia Romagna).

Węgierskie csöröge są wytwarzane z żółtka jaja, mąki, zaczynu, cukru, soli i koniaku lub brandy. Są głęboko smażone i posypane cukrem pudrem. Zwykle są podawane na weselach.

W Bułgarii faworki znane są jako kukurini. Jednak można ich posmakować tylko w mieście Bansko, w południowo-wschodniej Bułgarii.

Monika Majewska