Jarząb szwedzki - czy jego owoce są jadalne?

Jarząb szwedzki coraz częściej porasta polskie miasta - jest masowo sadzony wzdłuż dróg, w parkach i na skwerach. Ale czy jarząb szwedzki ma jedynie wartość dekoracyjną, czy jego owoce można też jeść?

Zobacz galerię 4 zdjęcia

Jarząb szwedzki (Sorbus intermedia) występuje w Polsce w stanie dzikim w zasadzie tylko na Pomorzu. Mimo tego jest coraz częściej spotykany w reszcie kraju za sprawą sztucznych nasadzeń. Jest do tego chętnie wybierany, gdyż jest uważany za drzewo dekoracyjne - ma bardzo ładny pokój i mnóstwo owoców podobnych nieco do jarzębiny. Jarząb szwedzki kwitnie w maju.

Spis treści

1. Jarząb szwedzki - czy jego owoce są jadalne?
2. Jarząb szwedzki - skład i właściwości
3. Jarząb szwedzki a jarzębina - czym się różnią?
4. Nalewka z jarzębu szwedzkiego - przepis
5. Konfitura z jarzębu szwedzkiego - przepis

Jarząb szwedzki - czy jego owoce są jadalne?

Jarząb szwedzki owocuje bardzo obficie, jagody są zebrane w baldachy. Jego owoce przebarwiają się początkowo na żółto, by jesienią przybrać piękny pomarańczowo-karminowy kolor. W pełni dojrzałe są pod koniec września lub w październiku.

Co ciekawe, owoce te są w pełni jadalne, nie tylko dla ptaków, ale również dla ludzi, ale dopiero po przetworzeniu (ze względu na zawartość kwasu parasorbinowego zjedzenie surowych owoców może skutkować ciężkim zatruciem pokarmowym). Co więcej, są również bardzo smaczne i pożywne - po przetworzeniu znakomicie nadają się na przetwory: dżemy, soki i nalewki. W przeciwieństwie do owoców jarzębiny są pozbawione charakterystycznej goryczki.

Jarząb szwedzki - skład i właściwości

Owoce jarzębu szwedzkiego zawdzięczają swój słodki smak zawartości sorbitolu, czyli naturalnej substancji słodzącej, która jest o połowę mniej słodka niż cukier. Z tego względu z dobrodziejstw tej rośliny powinny szczególnie korzystać osoby chore na cukrzycę. Owoce jarzębu szwedzkiego zawierają ponadto:

• bardzo dużo witaminy C
• antocyjany
• garbniki
• beta-karoten
• kwasy organiczne
• rutynę
• magnez
• wapń
• cynk
• żelazo
• mangan
• potas

Ze względu na swoje właściwości owoce jarzębu szwedzkiego są polecane na następujące dolegliwości:

• wspomagająco przy przeziębieniach
• w profilaktyce miażdżycy i nadciśnienia
• w leczeniu cukrzycy
• przy kamicy nerkowej i żółciowej
• w niestrawności i zaburzeniach trawienia
• w leczeniu reumatyzmu
• przy podatności na siniaki

Owoce te mają też działanie moczopędne, przeciwwirusowe, antybakteryjne i przeciwzapalne, przeczyszczają i odtruwają organizm, a także pobudzają przemianę materii i neutralizują wolne rodniki.

Jarząb szwedzki a jarzębina - czym się różnią?

Można powiedzieć, że jarząb szwedzki i jarząb pospolity, czyli nasza swojska jarzębina, to bliscy kuzyni. Mają bardzo podobne owoce (z tym że owoce jarzębu szwedzkiego są pozbawione goryczy), różnią je za to liście - te od jarzębiny składają się z 9-15 mniejszych postrzępionych na brzegach listków, z kolei liście jarzębu szwedzkiego są pojedyncze, ciemnozielone z wierzchu i szare, filcowane pod spodem. Bardziej przypominają liście dębu, ale są postrzępione na brzegach.

Nalewka z jarzębu szwedzkiego - przepis

Składniki:

• 0,7 l dobrej jakości wódki lub innego alkoholu, najlepiej 70-procentowego
• 300 g zdrowych, przemrożonych owoców jarzębu szwedzkiego
• pół szklanki miodu lipowego lub cukru
• sok z połowy cytryny

Przygotowanie:

1. Owoce zalewamy alkoholem i odstawiamy na miesiąc.
2. Następnie zlewamy wszystko do butelek i zasypujemy cukrem lub miodem.
3. Po uzyskaniu syropu łączymy nalew z syropem.
4. Po 2-3 tygodniach nalewkę można przefiltrować i odstawić na 3 miesiące, aby dojrzała.

Konfitura z jarzębu szwedzkiego - przepis

Składniki:

• 1 kg owoców jarzębu szwedzkiego
• 1,5 kg cukru
• 0,6 l wody

Przygotowanie:

1. Ładne i jędrne owoce umyj i wypłucz je dokładnie w wodzie.
2. Z mieszanki cukru i wody przygotuj syrop, w którym następnie zanurz owoce jarzębu.
3. Gotuj je dłuższy czas, potrząsając nieco garnkiem i zbierając regularnie szumowiny. 
4. Gdy owoce będą klarowne, a piana przestanie się wytwarzać, możesz wyłączyć kuchenkę.
5. Przełóż konfiturę do czystych, wyparzonych słoików i odstaw je do góry dnem do wystygnięcia.

Biorąc się za jakiekolwiek przetwory z jarzębu szwedzkiego czy pospolitego, należy pamiętać o tym, że trujący dla nas kwas parasorbinowy rozkłada się w wysokiej i niskiej temperaturze, więc najlepiej jest wysuszyć owoce, ugotować albo przemrozić (przez 1-2 dni w zamrażarce).

Czytaj też:

• Mirabelki - jedne z najbardziej niedocenianych owoców
• Sok z winogron - na co pomaga?
• Ratafia (sezonówka) - królowa nalewek. Jak ją zrobić?
• Lecznicza nalewka z czarnego bzu