Siedzuń sosnowy czyli kozia broda. Występowanie, smak, właściwości prozdrowotne
Siedzuń sosnowy z wyglądu wcale grzyba nie przypomina. Nie jest szczególnie popularny, a jeśli już grzybiarze natkną się na niego w trakcie wędrówki po lesie, to często go omijają - dlatego wcale nie tak rzadko osiąga olbrzymie rozmiary i wagę kilku kilogramów. Warto jednak wiedzieć, że grzyb ten nie tylko ma niezwykły smak, ale też potwierdzone naukowo właściwości prozdrowotne. Jak wygląda siedzuń sosnowy i do czego można go wykorzystać?
Spis treści
- Siedzuń sosnowy - co to za grzyb?
- Siedzuń sosnowy - wygląd i smak
- Siedzuń sosnowy - występowanie
- Siedzuń sosnowy - zastosowanie
- Siedzuń sosnowy - właściwości prozdrowotne
Siedzuń sosnowy - co to za grzyb?
Siedzuń sosnowy, inaczej szmaciak gałęzisty (Sparassis crispa) to grzyb jadalny z rodziny siedzuniowatych (Sparassidaceae). Jego nazwy zmieniają się w zależności od regionu Polski - bywa więc nazywany kozią brodą, kwoką, czy strzępiakiem kędzierzawym, w kontekście tego grzyba można też spotkać się z nazwą baran, siedzuń borowy, sorokop, orysz, płaskosz czy siedź, a nawet leśny kalafior.
Jeszcze do niedawna siedzuń sosnowy był objęty ochroną gatunkową. Obecnie jednak występuje w Polsce dosyć często i można go zbierać. Trzeba tylko pamiętać, że jest bardzo delikatny i łatwo go połamać w trakcie transportu.
Siedzuń sosnowy - wygląd i smak
Siedzuń sosnowy ma bardzo charakterystyczny wygląd - przypomina mocno rozrośniętą naturalną morską gąbkę. Grzyb jest włóknisty, w dotyku elastyczny, ma nieregularny kształt, początkowo jego owocnik jest brudno biały, następnie żółtawy i brązowy, natomiast miąższ jest biały.
Trzon grzyba jest krótki, gruby i dość ciemny. Siedzuń sosnowy osiąga spore rozmiary - może mieć średnicę ponad 30 cm i wagę ponad 5 kg, chociaż zazwyczaj w polskich lasach spotykane są mniejsze okazy.
Smak siedzunia sosnowego jest często opisywany jako słodkawy. lekko orzechowy, niekiedy przeplatany pikantną nutą, zapach zaś - jako korzenny i dość intensywny.
Siedzuń sosnowy - występowanie
W Polsce sezon na siedzunia sosnowego trwa mniej więcej od lipca do listopada. Grzyb ten rośnie przede wszystkim w lasach iglastych, rzadziej w mieszanych. Siedzunia sosnowego, jak sama nazwa wskazuje, najłatwiej spotkać tam, gdzie rosną sosny - grzyb ten bardzo często bowiem wyrasta u podstawy pnia tych drzew, chociaż można go również spotkać w bliskiej okolicy świerków.
To odróżnia go od jego bliskiego kuzyna, siedzunia dębowego, który upodobał sobie inny gatunek drzew. Charakterystyczne jest to, że owocniki siedzunia sosnowego przez lata mogą rosnąć w tych samych miejscach.
Siedzuń sosnowy - zastosowanie
Siedzunia sosnowego można dosyć długo przechowywać, gdyż zawiera on szereg związków biologicznie czynnych o właściwościach antybakteryjnych.
Można go smażyć, suszyć, gotować, przyrządzić z niego flaczki grzybowe czy zupę. Najsmaczniejsze są owocniki młode, białe lub jasnożółte - te starsze mogą być już stwardniałe, a przez to niezbyt smaczne. Problemem może być tylko jego dokładne oczyszczenie, gdyż fałdki owocnika są pełne małych owadów, piasku czy fragmentów ściółki.
Siedzuń sosnowy - właściwości prozdrowotne
Ale siedzunia sosnowego warto jadać nie tylko ze względu na smak - grzyb ten ma również cenne właściwości prozdrowotne i lecznicze, które potwierdzono w licznych badaniach naukowych.
Naukowcy z Korei przeprowadzili metaanalizę oceniającą łącznie 623 artykułów i badań naukowych dotyczących właściwości tego grzyba, w tym 33 randomizowane, kontrolowane eksperymenty (praca ukazała się w piśmie International Journal of Molecular Sciences). Celem badania była ocena statystycznie istotnych korzyści S. crispa w podejściach terapeutycznych, słowem - zbadanie, czy siedzuń sosnowy może być potencjalnym surowcem leczniczym. Wnioski płynące z tej metaanalizy były bardzo obiecujące.
Badacze dowiedli, że siedzuń sosnowy zawiera aktywne składniki biologiczne i farmakologiczne, przydatne w leczeniu chorób - należy do nich m.in. β-glukan, związki przeciwgrzybicze (sparassol, metylo-2,4-dihydroksy-6-metylobenzoesan i metylo-dihydroksymetoksy-metylobenzoesan), nadtlenki ergosterolu i pochodne benzoesanu. Jeden z nich - β-glukan - może zapobiegać i leczyć powszechne choroby takie jak cukrzyca, nowotwory, czy przyspieszać gojenie się ran, ma również korzystny wpływ na układ odpornościowy.
Metaanaliza potwierdziła, że grzyb ten jest nie tylko grzybem jadalnym, ale również leczniczym.
Siedzuń sosnowy ma potwierdzone naukowo właściwości:
- przeciwcukrzycowe - zmniejsza poziom glukozy w surowicy krwi, zmniejsza poziom insuliny, przyspiesza gojenie się ran u cukrzyków.
- przeciwnowotworowe - zmniejsza aktywność komórek nowotworowych, doprowadzając do spadku ich żywotności, wzmacnia odpowiedź immunologiczną przeciw nowotworom i stymuluje komórki układu odpornościowego
- przeciwzapalne
- przeciwgrzybicze
- przeciwutleniające.
