Jakie badania wykonać, gdy nie możesz schudnąć?

Weryfikacja

Autor: dr n. med. Karolina Karabin

Nie możesz schudnąć? Czasami, mimo wielu prób schudnięcia, mogą się one skończyć niepowodzeniem lub nie być takie, jakich oczekujemy. Okazuje się, że mogą być za to odpowiedzialne nasze hormony. Sprawdź, jakie badania laboratoryjne wykonać, gdy nie możesz schudnąć.

Spis treści

1. Insulina
2. Hormony tarczycy
3. Hormony płciowe – estrogeny, progesteron
4. Hormony płciowe – testosteron
5. Kortyzol

Zrzucenie zbędnych kilogramów nie zawsze jest proste, a główną rolę odgrywa nasza determinacja i silna wola w przestrzeganiu zaleceń związanych z dietą i aktywnością fizyczną. Jednak w niektórych sytuacjach za niepowodzenie mogą być odpowiedzialne nasze hormony, które kontrolują m. in. to, jak nasz organizm wykorzystuje energię z pożywienia lub to, czy jesteśmy głodni.

Insulina

Insulina jest hormonem wytwarzanym przez trzustkę, którego jednym z zadań jest regulacja prawidłowego poziomu glukozy we krwi. Oprócz tego insulina umożliwia na wnikanie glukozy bezpośrednio do komórek, które wykorzystują ją jako źródło energii.

Czasami dochodzi do sytuacji, kiedy nasze komórki przestają być wrażliwe na insulinę i nazywamy to insulinoopornością. Zjawisko to może być jedną z przyczyn problemów ze schudnięciem. Na insulinooporność mogą wskazywać takie objawy jak:

• senność po posiłku,
• przewlekłe zmęczenie
• czy napady wilczego głodu.

Jednak najlepiej ocenić to poprzez wykonacie odpowiednich badań laboratoryjnych.

Aby sprawdzić czy nie mamy insulinooporności, musimy zbadać we krwi zarówno stężenie glukozy, jak i insuliny. Następnie na tej podstawie wylicza się wskaźnik insulinooporności, np. wskaźnik HOMA (HOMA-IR, ang. Homeostatic model assessment).

Hormony tarczycy

Tarczyca jest bardzo ważnym narządem regulujących tempo przemiany naszej materii. Reguluje ona metabolizm białek, tłuszczów i glukozy.

Dlatego jeśli mamy problemy ze schudnięciem lub nagle przybyło nam parę kilogramów bez wyraźniej przyczyny, warto sprawdzić funkcjonowanie tego narządu. Przyczyną może być niedoczynność tarczycy i niedobór hormonów tarczycowych, co skutkuje spowolnieniem przemiany materii, gromadzeniem się tkanki tłuszczowej oraz wody.

W tym celu powinniśmy wykonać oznaczenie hormonu przysadkowego tyreotropiny (TSH), który kontroluje pracę tarczycy oraz wolną trójjodotyroninę (fT3) i wolną tyroksynę (fT4), które są produkowane przez samą tarczycę. Wysokie stężenie TSH i niskie fT3 i fT4 wskazuje na niedoczynność tarczycy.

Hormony płciowe – estrogeny, progesteron

Ważną rolę w kontroli naszej wagi pełnią estrogeny – estradiol, estron i estriol. W trakcie dojrzewania u kobiet estrogeny wpływają na fizjologiczny wzrost zawartości tkanki tłuszczowej, szczególnie w okolicy bioder i pośladków.

Często u kobiet w trakcie menopauzy, kiedy poziom estrogenów spada, dochodzi do zmiany rozmieszczenia tkanki tłuszczowej w okolicę brzucha (tzw. trzewna tkanka tłuszczowa). Ten rodzaj tkanki jest szczególnie niepożądany, bo oprócz tego że trudno się go „pozbyć”, to dodatkowo może on być przyczyną powstawania różnych patologii m. in. insulinooporności.

Drugim ważnym hormonem z punktu naszej wagi jest progesteron, który ściśle współdziała z estrogenami. Dlatego obydwa parametry powinny się znaleźć na liście badań laboratoryjnych kobiet, które nie mogą schudnąć.

Hormony płciowe – testosteron

U mężczyzn z kolei problemów ze schudnięciem może przysparzać za niski poziom testosteronu. Dlaczego? Ponieważ u mężczyzn powoduje on gromadzenie się tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha, który niekorzystnie wpływa na odpowiedź insulinową i towarzyszy zespołowi metabolicznemu.

Choć testosteron kojarzy nam się przede wszystkim z męskimi hormonami płciowymi, to jest on w mniejszej ilości wytwarzany w organizmie kobiety. U kobiet odwrotnie, niż u mężczyzn, nadmiar testosteronu może być przyczyną insulinooporności i powodować problemy ze schudnięciem.

Taką sytuację obserwuje się u np. kobiet z zespołem policystycznych jajników, u których poziom tego hormonu jest zdecydowanie za wysoki.

Kortyzol

Przewlekły stres jest ważnym czynnikiem, który może być przyczyną nadwagi i otyłości. Stres zwiększa apetyt na jedzenie, powoduje wahania glukozy we krwi, a także może być przyczyną insulinooporności.

Za te wszystkie negatywne skutki stresu odpowiada nadmiar „hormonu stresu”, czyli kortyzolu. Hormon ten niestety nie jest naszym sprzymierzeńcem w odchudzaniu, gdyż jego wysoki poziom utrudnia rozkład tkanki tłuszczowej, czyli lipolizę.

Warto też dodać, że nadmiar kortyzolu nie zawsze jest związany z przewlekłym stresem i może świadczyć o poważnej chorobie jaką jest zespół Cushinga. Zespół ten charakteryzuje się m .in. nagłym przyrostem masy ciała i otyłością, w której tkanka tłuszczowa gromadzi się w okolicy karku, tułowia i twarzy (tzw. otyłość typu cushingoidalnego). W takim przypadku bezwzględnie należy skonsultować się z endokrynologiem.

Oprócz wspomnianych wyżej badań dodatkowo warto wykonać:

• morfologię krwi, która ogólnie oceni nasz stan zdrowia,
• markery stanu zapalnego: białko CRP, OB,
• elektrolity we krwi: sód, potas, magnez, chlorki,
• próby wątrobowe: aminotransferazę alaninową (ALT), aminotransferazę asparaginianową, (AST), gamma-glutamylotranspeptydazę (GGTP).

Czytaj też: 

• Dlaczego jem dużo, a nie mogę przytyć?
• Dlaczego jem mało, a nie chudnę?

dr n. med. Karolina Karabin