Chrzan - właściwości lecznicze. Przepis na syrop i nalewkę z chrzanu
Chrzan ma liczne właściwości lecznicze, jednak mało kto o nich wie, dlatego znalazł zastosowanie przede wszystkim w kuchni, głównie jako przyprawa wielkanocna. Tymczasem chrzan to naturalne lekarstwo na chore zatoki, katar, niestrawność, a także na bóle kręgosłupa i reumatyczne. Chrzan pomoże także wybielić piegi. Sprawdź, jakie jeszcze właściwości ma chrzan i jak go zrobić samemu w domu. Wypróbuj także przepisy na lecznicze okłady, syropy i nalewki z chrzanu.
Spis treści
- Chrzan - właściwości antynowotworowe
- Chrzan pobudzi trawienie
- Chrzan na katar, kaszel i zapalenie zatok
- Chrzan na bóle reumatyczne i nie tylko
- Chrzan na piegi. Zastosowanie chrzanu w kosmetyce
- Chrzan - zastosowanie w kuchni
- Chrzan - jak zrobić domowy chrzan? [PRZEPIS] [#TOWIDEO]
- #RazemPrzeciwKoronawirusowi!
Chrzan pospolity, a konkretnie korzeń tej rośliny, znalazł zastosowanie nie tylko w kuchni jako świąteczna przyprawa, lecz także - ze względu na swoje właściwości lecznicze - jako naturalny środek na różne dolegliwości.
W medycynie ludowej chrzan stosuje się m.in. na katar, chore zatoki, dolegliwości trawienne, bóle głowy, kręgosłupa i reumatyczne. Właściwości zdrowotne chrzanu postanowili sprawdzić także współcześni naukowcy. Z ich badań wynika, że chrzan powinno się docenić przede wszystkim ze względu na działanie antynowotworowe.
Chrzan - właściwości antynowotworowe
Kluczowym składnikiem chrzanu są glukozynolany. Produktami ich rozkładu są izotiocyjaniany (odpowiedzialne za charakterystyczny, ostry smak chrzanu), a konkretnie izotiocyjanian fenetylu i izotiocyjanian allilu. To one odpowiadają za zdrowotne właściwości chrzanu – zmniejszają prawdopodobieństwo rozwoju choroby nowotworowej.
Chrzan należy do tej samej rodziny warzyw co kapusta, brukselka, kalafior, brokuły, rzodkiewka, brukiew, które również wykazują działanie przeciwnowotworowe.
Wykazano, że produkty bogate w izotiocyjaniany sprzyjają ograniczeniu występowania raka pęcherza, a także wykazują hamujące działanie na komórki raka płuc i przełyku. Z badań wynika, że chrzan znacząco zmniejsza ryzyko zachorowania także na raka żołądka (nawet o 30-40 proc.).
Zawartość glukozynolanów zależy od odmiany i typu chrzanu. Jak wynika z badań, im mniejsza średnica korzenia, tym większa zawartość antynowotworowych substancji. Poza tym wykazano, że składowanie chrzanu tartego przez okres dwóch miesięcy w temperaturze 10 i 20 st. C wpłynęło na zmniejszenie się zawartości izotiocyjanianów o około 50 proc., w porównaniu z chrzanem przechowywanym w temperaturze 2 st. C, a także z chrzanem świeżym. W związku z tym zamiast sięgać po chrzan tarty w słoiczkach, który dostępny jest w sklepie, lepiej samemu utrzeć świeży korzeń chrzanu.
Zbilansowana dieta to klucz do zdrowia i lepszego samopoczucia. Skorzystaj z JeszCoLubisz, innowacyjnego systemu dietetycznego online Poradnika Zdrowie. Wybieraj spośród tysięcy przepisów na zdrowe i smaczne dania z wykorzystaniem dobrodziejstw natury. Ciesz się indywidualnie dobranym menu, stałym kontaktem z dietetykiem i wieloma innymi funkcjonalnościami już dziś!
Wartości odżywcze chrzanu tartego (w 100 g)Wartość energetyczna - 48 kcalBiałko ogółem - 1.18 gTłuszcz - 0.69 gWęglowodany - 11.29 g (w tym cukry proste 7.99)Błonnik - 3.3 gWitaminyWitamina C – 24.9 mgTiamina – 0.008 mgRyboflawina – 0.024 mgNiacyna - 0.386 mgWitamina B6 - 0.073 mgKwas foliowy - 57 µgWitamina A – 2 IUWitamina E – 0.01 mgWitamina K - 1.3 µgMinerałyWapń – 56 mgŻelazo - 0.42 mg Magnez - 27 mgFosfor - 31 mg Potas - 246 mgSód – 420 mg Cynk - 0.83 mg
Kwasy tłuszczowe
nasycone - 0.090jednonienasycone - 0.130 wielonienasycone - 0.339Źródło danych: USDA National Nutrient Database for Standard Reference
Chrzan pobudzi trawienie
Chrzan pobudza wydzielanie soków trawiennych, ułatwia przyswajanie pokarmów i poprawia przemianę materii, dlatego zapobiega dolegliwościom trawiennym po zjedzeniu tłustych i ciężkostrawnych potraw.
Z tego powodu sarmaci spożywali go w czasie biesiad do ociekających tłuszczem mięsiw. Z kolei staropolski zwyczaj głosił, że kto na śniadanie zje trochę chrzanu ze święconki, może bezkarnie jeść wszystkie świąteczne przysmaki.
Chrzan na katar, kaszel i zapalenie zatok
Poza związkami antynowotworowymi chrzan zawiera także substancje antybakteryjne, takie jak fitoncydy (należące do glukozynolanów), lizozym i alkohol fenyloetyl, dzięki czemu działa na organizm równie silnie jak syntetyczne antybiotyki.
Gotowany chrzan traci swoje właściwości (zwłaszcza witaminę C) i dlatego zaleca się spożywać go na surowo
Nic dziwnego, że w medycynie ludowej chrzan wykorzystywano w celu leczenia przeziębienia i innych infekcji górnych dróg oddechowych.
"Starożytni czynili z chrzanu lekarstwo przeciwko boleniu głowy zaziębionej: chrzan drobno pokrojony suszyli i miałko utartego po łyżeczce z winem ciepłym choremu pić dawali, każąc mu zaraz w pościel się kłaść i pocić"2.
Z kolei chrzan w postaci syropu ma działanie wykrztuśne, dlatego można go stosować przy uciążliwym kaszlu, także tym, który towarzyszy np. zapaleniu oskrzeli. Natomiast wdychanie olejków eterycznych, które unoszą się nad świeżo tartym chrzanem, udrożnią zatkane zatoki.
Do 100 g świeżego, utartego chrzanu dodaj 1/2 szklanki ugotowanej, przestudzonej wody i pozostaw pod przykryciem na pół godziny. Powstanie wówczas sok, który należy wycisnąć. Następnie dodaj do niego 100 g miodu, syropu lub osłodzonego soku owocowego i wymieszaj. Tak przyrządzoną miksturę pij 3 razy dziennie po jednej łyżce stołowej w kaszlu i nieżytach dróg oddechowych. Dzieciom podawaj po 1 łyżeczce od herbaty.
Przepis pochodzi z: Ożarowski A., Jaroniewski W., Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1987
Chrzan na bóle reumatyczne i nie tylko
Okład z chrzanu jest pomocny przy reumatoidalnym zapaleniu stawów oraz chorobach pokrewnych. Pod wpływem działania drażniącego, przekrwienia i efektu cieplnego dolegliwości bólowe i przykurcze mięśni ustępują, obrzęki zmniejszają się, a zdolność ruchowa stawów w kończynach zostaje poprawiona. Współczesna fitoterapia poleca okłady z chrzanu również w przypadku zapalenia nerwu kulszowego i bólach w skazie moczanowej.
W wielu częściach kraju na wsi okłady ze świeżych liści chrzanu są stosowane przy bólach głowy
W medycynie ludowej stosuje się sok ze świeżo utartego chrzanu z dodatkiem dziesięcioprocentowego amoniaku w stosunku 4:1, który wciera się w chore stawy z obrzękiem oraz w zapaleniu ścięgien. Z kolei miazga z chrzanu służy do okładów na skórę w chorobie reumatycznej, bólach stawowych i mięśniowych oraz nadwerężeniu ścięgien. Wystarczy utrzeć drobno świeży korzeń chrzanu, a powstałą miazgę przyłożyć na chore miejsce, nakryć ceratką i trzymać do czasu pojawienia się uczucia silnego pieczenia.
Z chrzanu powinny zrezygnować osoby, które cierpią na wrzody żołądka, zgagę, schorzenia wątroby czy niewydolność nerek. Pozostałe osoby powinny pamiętać, ze dziennie można zjeść maksymalnie 4 łyżeczki (około 40 g) tartego chrzanu. Spożyty w większych ilościach może doprowadzić do podrażnienia nerek, błony śluzowej żołądka i jelit.
Chrzan na piegi. Zastosowanie chrzanu w kosmetyce
Chrzan to także sposób na pozbycie się piegów. Wystarczy przygotować wybielającą nalewkę na chrzanie i przecierać nią piegi rano i wieczorem.
Nalewka na chrzanie (chrzanowa) na piegi
Jeden średniej wielkości korzeń chrzanu należy drobno pokroić, zalać szklanką octu winnego i odstawić w ciemne miejsce na 14 dni. Po tym okresie trzeba odcedzić nalewkę. Można ją także sporządzić na mleku (znacznie szybciej, ma ona także silniejsze działanie). Posiekany drobno lub utarty korzeń chrzanu należy ugotować w 1/2 l mleka i ciepłym wywarem przemywać twarz.
Przepis pochodzi z: Leśnicka M., Zielska zioła i ziółka, Tower Press, Gdańsk 2000
Chrzan - zastosowanie w kuchni
Dawniej chrzan wykorzystywano w kuchni jako środek konserwujący, który miał zapobiegać psuciu się przetworów czy mięs. Pieczone mięsa obkładano tartym chrzanem lub wtykano w nie ostrugany korzeń chrzanu. Do dzisiaj do różnych przetworów dodaje się liście chrzanu, np. do kwaszenia ogórków.
Obecnie chrzan jest kojarzony przede wszystkim jako przyprawa, której nie może zabraknąć na wielkanocnym stole, obowiązkowo razem z buraczkami w postaci ćwikły. Z kolei chrzan z octem podaje się do zimnych mięs, wędlin, ryb w galarecie, do gorących mięs gotowanych, np. do sztuki mięsa, wołowiny peklowanej itp.
Warto wiedzieć, że poza chrzanem pospolitym wyróżnia się także inne rodzaje chrzanu, m.in. chrzan japoński (wasabi), który jest niezbędnym składnikiem sushi.
Chrzan - jak zrobić domowy chrzan? [PRZEPIS] [#TOWIDEO]
#RazemPrzeciwKoronawirusowi!
Zadbaj o swoje bezpieczeństwo i sprawdź koniecznie!
- Co to znaczy: bezpieczna odległość?
- Jak prawidłowo robić zakupy podczas pandemii
- Jak się nie zarazić koronawirusem poza domem
- Zarażenie koronawirusem bez objawów - jak się ustrzec?