KAROTENOIDY - właściwości i źródła w żywności
Karotenoidy to czerwony, pomarańczowy i żółty barwnik pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego. To właśnie karotenoidy odpowiadają za kolor marchewki, dyni czy pomidorów. Właściwości karotenoidów powinny docenić zwłaszcza panie, ponieważ karotenoidy odmładzają. Z tego powodu znalazły zastosowanie w kosmetyce, choć nie tylko. Sprawdź, jakie jeszcze działanie mają karotenoidy i gdzie występują.
Spis treści
- Karotenoidy - sposób na naturalną opaleniznę bez słońca i solarium
- Karotenoidy zmniejszają ryzyko rozwoju nowotworów
- Karotenoidy na zdrowe oczy
- Magdalena Bińczak, optometrysta - dieta bogata w karotenoidy wspomóc kondycję oczu
- Karotenoidy mogą zapobiec chorobom serca
- Dieta bogata w karotenoidy obniża ryzyko złamań osteoporotycznych
- Karotenoidy wspomagają funkcje poznawcze
Karotenoidy to substancje nadające barwę od żółtej do czerwonej (a nawet fiołkowej) zarówno roślinom, jak i zwierzętom. Istnieje ok. 600 barwników roślinnych, ale tylko sześć z nich ma znaczący wpływ na nasz organizm - alfa i beta-karoten, beta-kryptoksantyna, luteina, likopen i zeaksantyna. Karotenoidy wchłaniane są przez jelita do krwi, która za pomocą lipoprotein transportuje je do różnych tkanek w organizmie.
Karotenoidy - sposób na naturalną opaleniznę bez słońca i solarium
Część karotenoidów, a konkretnie beta-karotenu, jest magazynowana w skórze, dzięki czemu można cieszyć się muśniętą słońcem skórą. Jednak to nie wszystko. Neutralizuje on wolne rodniki, wywołuje przebarwienie skóry przez co chroni ją przed szkodliwym działaniem promieni słonecznych. Poza tym karotenoidy warunkują wzrost nabłonka, przeciwdziałają złuszczaniu naskórka, przyspieszają gojenie się wszelkich uszkodzeń skóry, a także przeciwdziałają rozwojowi zmian nowotworowych oraz chronią przed szkodliwym wpływem warunków zewnętrznych, takich jak promieniowanie UV. Z tego powodu karotenoidy znajdują zastosowanie w kosmetyce jako filtry chroniące przed promieniowaniem UV, kremy poprawiające koloryt skóry lub kremy brązujące.
Karotenoidy zmniejszają ryzyko rozwoju nowotworów
Karotenoidy usuwają z organizmu wolne rodniki, które są odpowiedzialne m.in. za rozwój chorób nowotworowych, a tym samym zmiesza ryzyko powstania raka. Dowiedziono, że spożycie karotenoidów może obniżyć występowanie takich nowotworów, jak: rak jamy ustnej, krtani, przełyku i pęcherza moczowego. Wysokie spożycie likopenu może zmniejszyć ryzyko zachorowania m.in. na raka prostaty. Dzięki likopenowi zmniejsza się również prawdopodobieństwo zachorowania na raka szyjki macicy.
Karotenoidy na zdrowe oczy
Karotenoidy, a zwłaszcza beta-karoten i luteina, są niezbędne do prawidłowej pracy wzroku. – Dieta jest bardzo ważna, dlatego że warzywa i owoce bogate są w różnego rodzaju witaminy, m.in. witaminę C, E i tak ważną dla układu wzrokowego witaminę A, która odżywia naszą siatkówkę. Dzięki temu nasze fotoreceptory, które są w oku, pracują odpowiednio i możemy się cieszyć dobrym widzeniem przez dłuższy czas. Dobrym składnikiem, który też powinniśmy zażywać, jest luteina – mówi agencji informacyjnej Newseria Lifestyle Magdalena Bińczak, optometrysta Centrum Okulistycznego Nowy Wzrok. Luteina i zeaksantyna wiążą wolne rodniki (podobnie jak inne antyoksydanty, np. witaminowe A, C, E), a także absorbują promieniowanie elektromagnetyczne. Mają właściwości filtrowania wysokoenergetycznego światła niebieskiego, zmniejszając jego intensywność o 40–90 proc., dzięki czemu chronią fotoreceptory siatkówki i zmniejszają ryzyko powstania zwyrodnienia plamki żółtej.
Magdalena Bińczak, optometrysta - dieta bogata w karotenoidy wspomóc kondycję oczu
Źródło: lifestyle.newseria.pl
Karotenoidy - źródła w żywności. Gdzie występują karotenoidy?
- beta-karoten - marchew, szpinak, dynia,
- likopen - czerwone owoce, np. w arbuzie, czerwonych grejpfrutach, także w pomidorach
- luteina i zeaksantyna - można je znaleźć w ciemnozielonych warzywach i czerwonej papryce, a także w kukurydzy, dzikiej róży i w rokitniku
- kryptoksantyna - w największych ilościach występuje w owocach mango, pomarańczach i brzoskwiniach
Niewielkie dawki karotenoidów znajdują się w nabiale, zwłaszcza mleku krów karmionych świeżą trawą, karoten występuje też w żółtku jaja. Karotenoidy nie tracą swoich właściwości w czasie gotowania, przeciwnie, pomidory surowe mają dużo mniej tych substancji niż gotowane.
Karotenoidy mogą zapobiec chorobom serca
Karotenoidy obniżają poziom złego cholesterolu. Tym samym zapobiega odkładaniu się złogów cholesterolowych w ścianach tętnic, a co za tym idzie - zapobiega miażdżycy, a dalej chorobom serca, takim jak zawał czy udar mózgu. Zostało to udowodnione naukowo. Według Waltera Willett`a - profesora w katedrze Epidemiologii i Żywienia Uniwersytetu Harvarda - jedna marchewka dziennie (która jest skarbnicą beta-karotenu) obniża poziom złego cholesterolu do tego stopnia, że zmniejsza ryzyko zawału o 30 proc. a udaru mózgu o 70 proc.
Dieta bogata w karotenoidy obniża ryzyko złamań osteoporotycznych
Dieta bogata w karotenoidy, z których w organizmie powstaje witamina A, obniża ryzyko złamań szyjki kości udowej u szczupłych mężczyzn w starszym wieku – wynika z badań naukowców z Singapuru.² W ciągu 17 lat obserwacji w badanej grupie stwierdzono ponad 1,6 tys. złamań szyjki kości udowej. Okazało się, że niski wskaźnik masy ciała (niższy niż 20 kg/m2) był silniejszym czynnikiem ryzyka złamania biodra u starszych mężczyzn niż u kobiet. Również u panów ryzyko złamania szyjki kości udowej malało wraz ze wzrostem spożycia warzyw, a wraz z nimi karotenoidów, zwłaszcza beta-karotenoidu obecnego np. w marchwi. Ochronne działanie tych związków było większe w przypadku mężczyzn szczupłych niż u panów o wyższym BMI. Natomiast u kobiet ilość spożywanych warzyw i karotenoidów nie miała związku z ryzykiem złamania biodra, niezależnie od masy ciała.
Karotenoidy wspomagają funkcje poznawcze
Karotenoidy sprzyjają zachowaniu sprawnych funkcji poznawczych u osób w podeszłym wieku, przekonują naukowcy z Uniwersytetu Georgii (USA) na łamach Journal of the International Neuropsychological Society”.³ Naukowcy za pomocą obrazowania mózgu metodą funkcjonalnego rezonansu magnetycznego (fMRI) zmierzyli aktywność sieci neuronalnych u 43 osób w wieku 65-86 lat w trakcie zapamiętywania listy słów. Poprzez pomiar zagęszczenia barwników w plamce żółtej ocenili też poziom luteiny i zeaksantyny w ich organizmach. Okazało się, że u uczestników z wyższym poziomem luteiny i zeaksantyny następowało mniejsze pobudzenie rejonów mózgu odpowiedzialnych za funkcje pamięci. Oznaczało to, że musiały one wkładać mniej wysiłku w wykonanie zadania.
Jajko wspomaga wchłanianie karotenoidów
Po dodaniu do surówki gotowanego jajka nasz organizm jest w stanie przyswoić więcej karotenoidów zawartych w surowych warzywach – twierdzą naukowcy z Uniwersytetu Purdue (USA).³ Dodatkowo dostarczysz sobie porcję luteiny i zeaksantyny znajdujących się w żółtku. Amerykańscy naukowcy przygotowali surówkę składającą się z pomidorów, marchewki, młodego szpinaku, sałaty rzymskiej i jagód goji, i poczęstowali nią 16 młodych, zdrowych mężczyzn. Do części porcji uprzednio dodali też 1,5 lub 3 sztuki rozdrobnionych ugotowanych jajek. Okazało się, że u badanych, którzy zjedli sałatkę zawierającą najwięcej jajek, kilkukrotnie (od 3 do 9 razy) wzrosła zdolność do wchłaniania karotenoidów z pożywienia, w tym beta-karotenoidu, alfa-karotenoidu, likopenu, luteiny i zeaksantyny.
Źródło:
1. Gryszczyńska A., Gryszczyńska B., Opala B., Karotenoidy. Naturalne źródła, biosynteza, wpływ na organizm ludzki, "Postępy Fitoterapii" 2011, nr 2
2. Dieta bogata w karotenoidy obniża ryzyko złamań u szczupłych panów, http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news,393354,dieta-bogata-w-karotenoidy-obniza-ryzyko-zlaman-u-szczuplych-panow.html
3. Jajko wspomaga wchłanianie karotenoidów, http://scienceinpoland.pap.pl/aktualnosci/news,404463,jajko-wspomaga-wchlanianie-karotenoidow.html
4. Igielska-Kalwat J., Warzyńczak A., Nowak I, Karotenoidy i ich zastosowanie w przemyśle kosmetycznym na przykładzie β-karotenu, CHEMIK 2012
![Zmiany na ustach - krostki, grudki, pęcherzyki. 8 najczęstszych przyczyn [ZDJĘCIA]](https://cdn.galleries.smcloud.net/t/galleries/gf-soBw-u4ou-qebe_zmiany-na-ustach-krostki-grudki-pecherzyki-8-najczestszych-przyczyn-zdjecia-320x213.jpg)
