Porównali wpływ diet na mózg, jedna wygrała. "Poprawa pamięci i mniejsze ryzyko demencji"

Dieta śródziemnomorska od lat wskazywana jest przez grono ekspertów jako najzdrowsza wśród wszystkich, które znamy. Naukowcy co rusz dostrzegają kolejne jej zalety, a tym razem badacze z Uniwersytetu Tulan sugerują, że taka forma żywienia wiąże się z korzyściami dla mózgu.

Dieta zachodnia a śródziemnomorska. Nowe badania

Na łamach Gut Microbes Reports opublikowano badania poświęcone temu, w jaki sposób dieta śródziemnomorska może wpływać na mózg. Warto jednak zaznaczyć, że prace miały charakter przedkliniczny, a to oznacza, że były prowadzone z wykorzystaniem modeli zwierzęcych.

Naukowcy z University School of Medicine na początku umieścili szczury w sterylnych, klimatyzowanych pomieszczeniach na okres dwóch tygodni. Procedura ta miała na celu aklimatyzację gryzoni. Zapewniano im także zmienność światła, zgodnie z rytmem dobowym. Następnie podzielono je losowo na dwie grupy. Każda z nich otrzymywała inną dietę. 

Otóż w jednej grupie szczury karmiono dietą zachodnią, zachowując następujące proporcje 15% białka, 50% węglowodanów, 35% tłuszczu. Natomiast kolejna grupa otrzymywała dietę śródziemnomorską 12% białka, 45% węglowodanów, 43% tłuszczu.

Zasadniczą różnicą pomiędzy każdą z diet był rodzaj tłuszczu. W pierwszym przypadku szczury dostawały masło, a w drugim oliwę z oliwek. Następnie przeanalizowano zawartość poszczególnych składników odżywczych oraz poziom cholesterolu.

Okazało się, że w przypadku diety śródziemnomorskiej stosunek omega-6 do omega-3 dla wynosił 2:1, a w przypadku diety zachodniej 11:1. Poza tym pierwszy rodzaj żywienia cechowała większa zawartość błonnika (63,4 g/kg) aniżeli w modelu zachodnim (27,9 g/kg). 

Jak wynika z badań opublikowanych na łamach Journal Nutricial Metabolism wspomniany stosunek poziomu kwasów omega-6 do omega-3 ma duże znaczenie. Otóż zbyt więcej omega-6 a mniej omega-3 powiązano ze wzrostem przewlekłych chorób zapalnych takich jak:

• niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD),
• choroby układu krążenia,
• otyłość,
• zapalna choroba jelit (IBD),
• reumatoidalne zapalenie stawów,
• choroba Alzheimera.

Natomiast kiedy zachodzi odwrotny stosunek, a zatem kiedy w diecie zachodniej występuje więcej omega-3 a mniej omega-6 można osiągnąć redukcję częstości występowania tych przewlekłych chorób zapalnych.

Jak dieta wpływa na mózg? Ważny jest mikrobiom

Nie od dziś wiadomo, że jelita to miejsce, gdzie zaczyna się budowanie odporności oraz ważne centrum dowodzenia, które współpracuje z mózgiem. Niemniej na skutek opisanych wyżej badań naukowcom udało się dostrzec pewną zależność.

Odkryli, że u szczurów, które przez dwa tygodnie otrzymywały dietę śródziemnomorską bogatą w ryby, oliwę i błonnik zaobserwowano wzrost czterech korzystnych typów bakterii jelitowych, a w szczególności Candidatus Saccharimonas, które korelują z lepszymi wynikami pod kątem funkcji poznawczych. Natomiast wyższe poziomy Bifidobacterium były powiązane z gorzej funkcjonującą pamięcią.

Dodatkowo wyniki sugerują, że doszło do spadku pięciu innych szczepów bakterii w porównaniu do gryzoni, które były karmione dietą bogatą w tłuszcze nasycone. Naukowcy zaznaczają, że zmiany w mikrobiomie powiązano z lepszymi wynikami w wyzwaniach labiryntowych, jakie postawiono szczurom. Test ten zaprojektowano w celu sprawdzenia pamięci i uczenia się.

Nasze odkrycia sugerują, że dieta śródziemnomorska lub jej biologiczne efekty mogą być wykorzystane do poprawy wyników w nauce u nastolatków lub wydajności w pracy u młodych dorosłych

 - wyjaśnił autor badań, prof. neurologii Demetrius M. Maraganore, z Herbert J. Harvey, Jr. Chair of Neurosciences

Uzyskane wyniki sugerują również, że dieta śródziemnomorska wpłynęła pozytywnie także na elastyczność poznawczą, czyli zdolność do adaptacji do nowych informacji oraz lepszą pamięć roboczą w porównaniu z gryzoniami, którym podano dietę zachodnią. Naukowcy dodają, że w diecie śródziemnomorskiej  szczury otrzymywały mniejszą ilość  „złego” cholesterolu LDL.

Dieta śródziemnomorska a pamięć. Czas na badania na ludziach

Autorzy badań zaznaczają, że to pierwsze badanie, które ocenia jak dieta śródziemnomorska wpływa na mikrobiotę oraz procesy poznawcze w porównaniu do zachodniego modelu żywienia. Warto zaznaczyć, że wspomniane szczury dobrano tak, aby odpowiadały mniej więcej wiekowi młodego człowieka, a mianowicie 18-latka, by w ten sposób kształtować skutki diety w tak krytycznym okresie rozwoju.

Dieta śródziemnomorska wykazała wyraźne korzyści dla elastyczności poznawczej, pamięci i zdrowia jelit, co sugeruje potencjalne podobieństwa u młodych dorosłych, których mózgi i ciała wciąż dojrzewają.

Chociaż te odkrycia opierają się na modelach zwierzęcych, odzwierciedlają badania na ludziach, które łączą dietę śródziemnomorską z poprawą pamięci i zmniejszonym ryzykiem demencji

- podkreślił prof. Demetrius M. Maraganore

Kolejnym krokiem, który może potwierdzić pozyskane informacje, są badania kliniczne, czyli przeprowadzone na ludziach. Naukowcy wyjaśniają, że tylko w ten sposób będzie możliwość zweryfikowania efektów oraz lepszego zrozumienia zależności pomiędzy rodzajem diety, bakterii jelitowych i pracą mózgu u młodych ludzi.  

Co należy jeść w diecie śródziemnomorskiej? Podstawowe zasady

Chcąc zmienić nawyki na zdrowsze, warto wykonać pierwszy krok w stronę diety śródziemnomorskiej. Po pierwsze w znacznym stopniu ograniczamy spożycie czerwonego mięsa na rzecz ryb i owoców morza.

Zamiast białego pieczywa wybieramy wersje pełnoziarniste, a masło zastępujemy oliwą z oliwek. Nie może zabraknąć także warzyw i owoców jako źródła cennego błonnika oraz witamin i minerałów. Poniżej przykładowa lista produktów spożywanych w diecie śródziemnomorskiej.

1. Oliwa z oliwek extra virgin
2. Tuńczyk
3. Sardynki
4. Łosoś
5. Chude sery
6. Warzywa i owoce w nieprzetworzonej postaci
7. Nasiona
8. Orzechy
9. Pestki dyni
10. Awokado
11. Nasiona roślin strączkowych

Pamiętaj także, by wyeliminować wysokoprzetworzoną żywność zawierającą tłuszcze trans. 

Magdalena Siraga