Stłuszczenie wątroby [Porada eksperta]

Mój Tatuś ma stłuszczoną wątrobę. Jak powinien się odżywiać?

Dietę wysokobiałkową stosuje się w okresie rekonwalescencji po przebytym wirusowym zapaleniu wątroby, w przewlekłym aktywnym zapaleniu wątroby, w marskości wątroby oraz stanach polegających na stłuszczeniu wątroby. We wszystkich schorzeniach wątroby dietę wysokobiałkową stosuje się tylko w okresie wydolności. Z chwilą pojawienia się pierwszych objawów niewydolności obowiązuje znaczne obniżenie poziomu białka podawanego w pożywieniu, a więc typowa dieta niskobiałkowa. Stłuszczenie wątroby to choroba polegająca na zwiększeniu w wątrobie zawartości tłuszczu powyżej 50%. Niekiedy towarzyszą temu stanowi nacieki zapalne i pojedyncze ogniska martwicy. Klinicznie stwierdza się wówczas powiększenie wątroby. Do przyczyn powodujących stłuszczenie wątroby należą: nadmierne spożywanie energii, różne czynniki toksyczne (zakażenie, zatrucie grzybami, alkoholizm), zaburzenia wewnątrzwydzielnicze lub zaburzenia metaboliczne. Leczenie polega na stosowaniu odpowiedniej wysokobiałkowej, niskoenergetycznej i niskotłuszczowej (do 40 g tłuszczu/dobę) diety.
Przede wszystkim, przy schorzeniach wątroby powinno się spożywać odrobinę więcej pełnowartościowego białka. Wątroba, jako budulca do swej regeneracji potrzebuje białka, nie powinno się go jeść w nadmiarze, jednak nie powinno się także zmniejszać ilości spożywanych substancji bogatych w białka. Ogólnie zaleca się średnio spożywać na dobę około 1-2 g białka / kg masy ciała, czyli osoba ważąca 80 kg, powinna zjadać dziennie produkty zawierające średnio od 60 do 160 g białka pełnowartościowego, czyli zwierzęcego (białko jaja kurzego, białko mleka, mięs, drobiu, ryb)
Co do tłuszczy, to poleca się głównie tłuszcze roślinne, wysokiej klasy (np. olej słonecznikowy, sojowy, arachidowy, oliwa z oliwek), najlepiej nie utwardzane, ponieważ niektóre technologie utwardzania powodują, że oleje roślinne tracą swoje zalety, a często też margaryny są produkowane na bazie oleju rzepakowego, które jest nie wskazany przy chorobach wątroby. Innym tłuszczem zalecanym, przy schorzeniach wątroby jest masło. Tłuszcze pomimo wysokiej wartości kalorycznej, są często bogatym źródłem witamin rozpuszczalnych w olejach (A, D, E, K). Zemulgowane z wodą masło jest łatwo przyswajalnym tłuszczem zwierzęcym. Jeżeli już decydujemy się na potrawy smażone, smażmy je na olejach roślinnych, wykorzystywanie do tego celu masła jest niewskazane, margaryn - wykluczone. Dziennie powinno się spożywać średnio 1 - 1,5 g tłuszczy / kg masy ciała, czyli gdy ważymy np. 75 kg powinniśmy zjadać 80 - 120 g tłuszczy dziennie. Powinno się połowę tego zapotrzebowania organizmu zaspakajać tłuszczami roślinnymi, a drugą połowę świeżym, surowym masłem ekologicznym W sytuacjach, gdy ma miejsce mocne zażółcenie (żółtaczka) tłuszcze, działające mocno żółciopędnie mogą nasilać objawy żółtaczki, więc wskazane jest wtedy ograniczenie spożycia, nawet do 20g masła dziennie.
Węglowodany, które można upraszczając podzielić na proste i złożone, są bardzo ważnym składnikiem każdej diety i głównym materiałem energetycznym niezbędnym do normalnego funkcjonowania organizmu. Węglowodany proste, to cukry, a złożone to skrobia, która występuje w ziemniakach, kaszach, ziarnach zbóż, mąkach i przetworach mącznych. Skrobia wchłania się powoli, nie powodując gwałtownego wzrostu poziomu cukru we krwi, a jej zapas jest przetwarzany w postać innego węglowodanu, glikogenu. Glikogen jest niezbędny wątrobie do utrzymywania stałego poziomu cukru we krwi, pomiędzy posiłkami i w czasie snu. Cukry są szybko wchłaniane z układu pokarmowego, poziom cukru rośnie po ich spożyciu gwałtownie, jednak ich nadmiar może powodować odkładanie się tłuszczy w organizmie, także w wątrobie. Nie ma większej różnicy pomiędzy przyjmowanymi rodzajami cukrów, glukoza nie ma żadnej przewagi w tym przedziale nad sacharozą (cukier trzcinowy). Spożywanie węglowodanów złożonych (skrobi), powinna zależeć od wagi człowieka. Osoby z niedowagą nie powinny ograniczać ich spożycia, osoby z nadwagą czy otyłością jak twój tata muszą je ograniczać.

Jeżeli chodzi o napoje, płyny, to poza alkoholem, nie są znane mi żadne takie, które byłyby zabronione, choć i w tym przypadku sprawa ta ma charakter indywidualny. Można i powinno się pić bez ograniczeń wszystko, co jest uznane za zdrowe i bogate w witaminy, czyli przede wszystkim soki owocowe i warzywne, kompoty, a także herbatę, kawę, wody mineralne (niegazowane, chyba, że komuś nic nie dzieje się i po gazowanej). Nie wskazane mogą być napoje zawierające sztuczne barwniki, konserwanty, kwas fosforowy i inne nienaturalne dodatki (napoje).
Zupy to ważny składnik diety, przy schorzeniach wątroby, jednak ich przyrządzanie jest bardzo ważne. Powinno się gotować zupy mleczne, owocowe, warzywne, jakiekolwiek, jednak ważne jest raczej unikanie zup przyrządzanych na wywarach mięsnych i kościach, dodawanie kwaśnej śmietany i zasmażek, czasem także grzybów. Dopuszczalne są za to wywary z mięsa chudego, dodanie do zup słodkiej śmietanki, lub zaprawianie mąką, a tłuszcz uzupełniamy olejem roślinnym, lub ewentualnie łyżką masła. Odchudzanie tata powinien prowadzić pod kontrolą lekarza hepatologa.