Punkcja stawu kolanowego: wskazania i przebieg

Punkcja stawu kolanowego to małoinwazyjny zabieg chirurgiczny, polegający na wprowadzeniu do jamy stawowej jałowej igły i pobraniu gromadzącego się płynu do badania. Jakie są wskazania i przeciwwskazania do wykonania punkcji kolana? Jak przebiega punkcja stawu kolanowego i jakie mogą wystąpić powikłania?

Spis treści

1. Punkcja stawu kolanowego: wskazania
2. Punkcja stawu kolanowego: przeciwwskazania
3. Punkcja stawu kolanowego: przygotowanie do zabiegu
4. Punkcja stawu kolanowego: przebieg
5. Punkcja stawu kolanowego: powikłania

Punkcja stawu kolanowego (popularnie punkcja kolana) jest zabiegiem diagnostyczno-leczniczym, czyli wykorzystywanym zarówno do przeprowadzania diagnostyki dolegliwości ze strony narządu ruchu, jak również do ich farmakologicznej terapii.

Nakłucie jamy stawu kolanowego wykonywane jest w warunkach ambulatoryjnych i wiąże się z małą ilością powikłań, dlatego jest to często wykorzystywany zabieg w diagnostyce i leczeniu dolegliwości bólowych okolicy stawu kolanowego.

Punkcja stawu kolanowego: wskazania

Nakłucie stawu kolanowego jest zabiegiem diagnostyczno-leczniczym. Najczęściej wykonywane jest u pacjentów uskarżających się na dolegliwości bólowe okolicy stawu kolanowego, nasilające się podczas chodzenia i znacznie utrudniających codziennie funkcjonowanie, celem ustalenia prawdopodobnej przyczyny i włączenia właściwej farmakoterapii.

Nakłucie jamy stawowej i pobranie gromadzącego się płynu powoduje spadek ciśnienia wewnątrz stawu i tym samym zmniejszenie odczuwanego bólu. Do zwiększonej produkcji i zalegania płynu w jamie stawowej dochodzi po przebytym urazie stawu kolanowego oraz rozpoczynającej się infekcji w jego obrębie.

Może być także wynikiem nasilenia się zmian zapalnych i zwyrodnieniowych w przebiegu przewlekłych chorób stawów, do których zalicza się między innymi dnę moczanową oraz chorobę reumatoidalną stawów.

Pobrany podczas punkcji płyn powinien zostać poddany analizie biochemicznej i bakteriologicznej w laboratorium medycznym, a także badaniu mikroskopowemu, celem ustalenia prawdopodobnej przyczyny jego nadmiernej produkcji i zalegania w jamie stawowej.

Warto także zaznaczyć, że lekarze często decydują się na jednoczasowe wykonanie punkcji stawu kolanowego wraz z dostawowym podaniem leków. Zazwyczaj są to środki miejscowo znieczulające, niesteroidowe leki przeciwzapalne, glikokortykosteroidy lub kwas hialuronowy.

Mają one za zadanie zmniejszyć dolegliwości bólowe, obrzęk oraz stan zapalny, a w przypadku kwasu hialuronowego- wspomóc odbudowę chrząstek stawowych.

Punkcja stawu kolanowego: przeciwwskazania

Zabiegu nakłucia jamy stawowej nie wykonuje się u pacjentów z ropnymi zmianami na skórze okolicy wkłucia, ponieważ istnieje ryzyko przeniesienia bakterii i zakażenia fizjologicznie jałowego stawu.

Ponadto, należy unikać wykonywania zabiegu u osób z zaburzeniami krzepnięcia krwi, chorujących na skazy krwotoczne lub przyjmujących przewlekle leki zmniejszające krzepliwość krwi, bez wykonania wcześniejszych badań laboratoryjnych krwi.

U tych pacjentów przed nakłuciem jamy stawowej zaleca się oznaczenie parametrów krzepnięcia krwi - czas protrombinowy (czyli PT) oraz czas koalinowo-kefalinowy (czyli APTT), a także ilości płytek krwi.

Przed rozpoczęciem zabiegu należy poinformować lekarza o ewentualnych uczuleniach na leki, zarówno środki miejscowo znieczulające, jak i glikokortykosteroidy oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne, które podane do jamy stawowej mogą wywołać reakcję alergiczną u osób nadwrażliwych na ich działanie.

Punkcja stawu kolanowego: przygotowanie do zabiegu

Pacjent zakwalifikowany do wykonania zabiegu punkcji stawu kolanowego nie musi się wcześniej w specjalny sposób do niego przygotowywać. Należy jednak w miarę możliwości unikać forsowania kończyny i wykonywania obciążających ćwiczeń fizycznych kilka dni poprzedzających wizytę u lekarza.

Punkcja stawu kolanowego: przebieg

Zabieg nakłucia jamy stawu kolanowego wykonywany jest w warunkach ambulatoryjnych, nie wymaga hospitalizacji. Pacjent poproszony zostaje o położenie się na kozetce lekarskiej na plecach, po czym lekarz (zazwyczaj specjalista ortopeda) wykonuje badanie palpacyjne stawu kolanowego i określa miejsce wkłucia igły.

Po dokładnym zdezynfekowaniu skóry i zastosowaniu znieczulenia miejscowego, w warunkach jałowych, umieszcza sterylną igłę w jamie stawu. Pociągając za tłok strzykawki, pobiera płyn stawowy, przekazywany następnie do badania.

Jeżeli lekarz uzna za konieczne podanie miejscowo leków, może je w tym momencie wprowadzić do jamy stawowej. Najczęściej są to środki miejscowo znieczulające, leki przeciwbólowe, glikokortykosteroidy lub środki wpływające na poprawę kondycji i wspomagające odbudowę chrząstek stawowych, jak kwas hialuronowy.

Leki podane bezpośrednio do jamy stawu mają zmniejszyć dolegliwości bólowe, obrzęk i stan zapalny. Po usunięciu igły, miejsce wkłucia należy zabezpieczyć jałowym opatrunkiem. Punkcja stawu kolanowego jest zabiegiem małoinwazyjnym i małobolesnym.

Po jej wykonaniu nie jest konieczne unieruchomienie kończyny, należy jednak zachować zdrowy rozsądek i nie przeciążać nadmiernie kończyny przez kilka pierwszych dni po zabiegu.

Punkcja stawu kolanowego: powikłania

Powikłania po prawidłowo wykonanym nakłuciu stawu kolanowego zdarzają się rzadko. Do najczęściej obserwowanych działań niepożądanych zalicza się zakażenie stawu, które może objawiać się wystąpieniem nasilenia dolegliwości bólowych w okolicy stawu kolanowego poddanego zabiegowi.

Okolica kolana jest bolesna przy badaniu palpacyjnym, obrzęknięta, ucieplona, a skóra nad stawem często zaczerwieniona.

W wypadku wystąpienia dodatkowo gorączki i dreszczy, należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu, ponieważ pojawienie się objawów ogólnych może świadczyć o rozwoju poważnej infekcji i wymaga pogłębienia diagnostyki o badania laboratoryjne krwi, a także drożenia właściwej antybiotykoterapii.

Do mniej częstych powikłań punkcji stawu kolanowego zalicza się uszkodzenie chrząstki stawowej, a także krwawienie wewnętrzne do jamy stawowej, spowodowane przypadkowym nakłuciem naczynia krwionośnego.