Fizjoterapeuta, masażysta, ortopeda, terapeuta ruchowy - czym różnią się te zawody?

Weryfikacja

Autor: Małgorzata Kośla

Masz spięte mięśnie, cierpisz na płaskostopie, boli cię kark lub kręgosłup? Kto może ci pomóc? Mamy do wyboru coraz więcej możliwości: fizjoterapeuta, ortopeda, masażysta, trener personalny, terapeuta ruchowy. A to tylko niektóre z nich. A może jest jeden uniwersalny zawód, który ma szansę pomóc w każdym przypadku? Odpowiedzi znajdziesz w artykule.

Spis treści

1. Fizjoterapeuta
2. Ortopeda
3. Masażysta
4. Trener personalny
5. Terapeuta ruchowy

Polacy z roku na rok coraz chętniej uprawiają sport. Niesie to za sobą polepszenie ogólnego stanu zdrowia Polaków, ale także mnogość kontuzji czy przeciążeń. Z tego względu coraz częściej udajemy się do odpowiedniego specjalisty z prośbą o pomoc. Jeśli nie do końca wiemy, do kogo mamy pójść, a wybór w dziś jest naprawdę duży, możemy nastawić się na maraton wizyt. Z pewnością nie będzie to zadowalające ani nas ani naszego portfela.

Przychodzimy na ratunek wszystkim tym, którzy chcieliby sobie pomóc, ale nie wiedzą do kogo udać się z daną dolegliwością. Oto krótki opis wszystkich profesji, charakterystyka pracy każdej z nich, najważniejsze informacje o konkretnym zawodzie i wskazówki dla przyszłych pacjentów danych specjalistów. Czym różnią się te profesje?

Fizjoterapeuta

To samodzielny zawód medyczny. Aby zostać fizjoterapeutą trzeba ukończyć 4-letnie studia podyplomowe w zakresie specjalisty fizjoterapii, studia magisterskie lub licencjackie w kierunku rehabilitacji ruchowej lub fizjoterapię ogólną. Zawód ten daje duże możliwości dokształcające, ponieważ fizjoterapeuta może uzyskać aż trzy stopnie naukowe: doktor, doktor habilitowany lub tytuł naukowy profesora.

Fizjoterapeuta to coraz częściej wybierany zawód. Dzieje się tak ze względu na mnogość naszych schorzeń fizycznych oraz większą świadomość ciała – coraz więcej ludzi udaje się do fizjoterapeuty w celach diagnostycznych i leczniczych. Fizjoterapeuta zajmuje się obecnie nie tylko samym układem ruchu, ale także rehabilitacją schorzeń o podłożu neurologicznym – udarami, uszkodzeniami rdzenia kręgowego, zaburzeniami neurorozwojowymi, chorobami reumatoidalnymi oraz problemami kardiologicznymi, a nawet somatycznymi.

Co dokładnie robi fizjoterapeuta i jakie ma kompetencje? Fizjoterapeuta przeprowadza badanie diagnostyczne i funkcjonalne, na podstawie którego weryfikuje problem i tworzy plan działania fizjoterapii. Może ona mieć charakter rehabilitacji medycznej osób z chorobami i zaburzeniami w funkcji poszczególnych narządów ruchu lub charakter prewencyjny.

Czytaj też: Terapia manualna to uznana metoda fizjoterapii

Fizjoterapeuta przygotowuje, weryfikuje, modyfikuje i przystępuje do programu fizjoterapii, więc nie jest jedynie diagnostykiem, ale przede wszystkim – pracuje na naszym ciele. Fizjoterapeutę cechuje praca manualna poprzez uciskanie np. bolesnych punktów, rozluźnianie i pobudzanie tkanek, przywracanie funkcji stawu lub praca za pomocą różnych urządzeń i narzędzi fizjoterapeutycznych.

Dobry fizjoterapeuta to także encyklopedia ćwiczeń rehabilitacyjnych, które są najskuteczniejszym narzędziem przywracającym sprawność i eliminującym ból. Fizjoterapeuta w zależności od swojej specjalności może być ekspertem w różnych specjalności, np. w kręgosłupie, w stawach kolanowych i barkowych, w powięziach, więzadłach, a nawet w układzie nerwowym (niektórzy fizjoterapeuci pracują jedynie na układzie nerwowym i przez niego docierają do źródeł bólu i redukują go, przywracają poprawne wzorce ruchowe oraz leczą przeciążone narządy w ciele i przywracają im sprawność).

Fizjoterapeuta powinien prowadzić także dokumentację fizjoterapeutyczną zgodnie z wytycznymi zamieszczonymi w Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia ICF oraz Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10.

Czytaj więcej: Kim jest fizjoterapeuta?

Ortopeda

Ortopeda to z języka greckiego "prosty", "prawidłowy". Z początku byli to lekarze leczący wady postaw u dzieci, z czasem dziedzina ta objęła leczenie także dorosłych i całego narządu ruchu, nie tylko kręgosłupa.

Ortopeda to specjalność lekarska nastawiona na diagnostykę i leczenie operacyjne oraz zachowawcze schorzeń układy ruchu, wad postawy nabytych lub wrodzonych oraz zapaleń, zakażeń, nowotworów czy uszkodzeń i zmian pourazowych. Leczone zmiany dotyczą szkieletu z wyjątkiem kości czaszki, układu więzadłowo-stawowego oraz mięśni, nerwów i naczyń. Do ortopedy powinniśmy udać się w trudnych i skomplikowanych przypadkach, które podlegają leczeniu operacyjnemu lub w celach diagnostycznych.

Działy ogólne współczesnej ortopedii to:

• zmiany zwyrodnieniowe
• nowotwory narządu ruchu
• zapalenia i zakażenia kości i stawów
• choroby nerwowo-mięśniowe
• uszkodzenia nerwów obwodowych
• reumoortopedia
• jałowe martwice kości i osteochondrozy
• choroby metaboliczne, endokrynologiczne i uwarunkowane genetycznie
• zaopatrzenie ortopedyczne, protezowanie i amputacje kończyn
• złamania patologiczne i zmęczeniowe

Do rozwoju współczesnej ortopedii w Polsce przyczynili się między innymi Adam Gruca, Wiktor Dega, Ireneusz Wierzejewski oraz Adolf Wojciechowski. Pierwsza klinika ortopedyczna powstała w 1923 roku w Poznaniu, natomiast Polskie Towarzystwo Ortopedyczne i Traumatologiczne powstało w tym samym mieście, ale 5 lat później.

Masażysta

To specjalista od masażu. Wyróżnia się między innymi masaże: klasyczny, sportowy, segmentalny, orientalny, balijski, podwodny, manualny, punktowy (akupresura), tajski, ajurwedyjski, poprzeczny, suchy, erotyczny i osteopatyczny.

W kontekście fizjoterapii najważniejszy jest masaż klasyczny i masaż leczniczy. Masaż klasyczny, zgodnie z terminologią obowiązującą w Polsce składa się z ośmiu technik: głaskania, rozcierania, ugniatania, uciskania, oklepywania, wibracji, roztrząsania oraz wałkowania. Zachowanie kolejności powyższych technik jest obowiązkowe i daje gwarancję dwóch podstawowych zasad masażu:

1. Stopniowego zwiększania siły bodźca
2. Zasady warstwowości, która polega na płynnym przejściu od technik działających powierzchniowo do technik działających na tkanki położone głębiej.

Czytaj:

• Masaż klasyczny: techniki
• Czy masaż jest dobry na wszystko? Terapia masażem

Masaż leczniczy to masaż, który polega na manualnym dotyku w celu zniwelowania dolegliwości bólowych, dokrwienia, dotleniania, odprężenia i innych. Techniki masażu leczniczego są takie same jak w masażu klasycznym, ale masaż leczniczy można łączyć z aromaterapią lub hydroterapią.

Masaż leczniczy jest także jedną z technik fizjoterapeutycznych. Stosuje się go dla złagodzenia sztywności i bólu mięśni, bólów migrenowych, bólów stawowych (np. bólu lędźwiowo-krzyżowego) i innych dolegliwości wywołanych na przykład stresem lub przeciążeniem. Zazwyczaj masaż leczniczy polega na rozluźnianiu oraz łagodzeniu napięcia psychosomatycznego. Masaż jest dobrym wyborem w celu przyspieszenia procesów regeneracyjnych oraz leczniczych.

Czytaj także: Osteopatia - rodzaj medycyny manualnej

Masaż wywodzi się ze starożytności – wówczas był uzupełnieniem obrzędów religijnych i częścią medycyny ludowej. Jego początki sięgają czasów starożytnych cywilizacji Indii i Chin.

W XIX wieku masaż leczniczy rozwinął się dzięki szwedzkiemu lekarzowi Peremu Henrikowi Lingowi – był on współautorem „Szwedzkiej gimnastyki”, która opierała się na masażu leczniczym. Natomiast nieco później holenderski lekarz Johan Mezger rozwinął tę dziedzinę i powołał do życia profesjonalną szkołę masażu klasycznego.

Trener personalny

To osoba, która zajmuje się układaniem indywidualnych planów treningowych oraz dobieraniem ćwiczeń dla klienta i uczeniem go ich prawidłowego wykonywania. Trener personalny ma za zadanie także motywować oraz służyć wsparciem i radą, a także monitorować progres klienta i odpowiednio modyfikować ćwiczenia do obecnego stanu fizycznego. Trener personalny może mieć różne stopnie i kwalifikacje. W obecnych czasach pojęcie trenera personalnego znacznie się rozwinęło, a już od kursu czy szkolenia, w którym bierze udział, zależą jego kompetencje.

Trener personalny powinien dobrze znać anatomię układu ruchu i podstawy biologii, aby skutecznie obserwować poczynania pacjenta i odpowiednio dobierać ćwiczenia.

Co ciekawe, od 2010 roku zawód trenera nie wymaga już żadnych uprawnień państwowych, skończenia kursu bądź spełnienia określonych kryteriów. Z uwagi na to, tym bardziej zanim przystąpimy do współpracy z trenerem osobistym powinniśmy sprawdzić opinie o nim oraz poznać jego historię trenerską. Z drugiej zaś strony, trener personalny to zawód, którego można nauczyć się samodzielnie i każdy dobry trener powinien stale dokształcać się w dziedzinie sportu, ruchu i fizjonomii.

Trener personalny zazwyczaj pracuje na siłowniach lub w ośrodkach sportowych, ale zdarza się także, że trener zakłada własną działalność i prowadzi treningi na własną rękę. Zazwyczaj w wynajmowanych salach, w domu lub w plenerze.

Czytaj więcej: Jak odróżnić dobrego trenera personalnego od amatora?

W XXI wieku rozwinęło się też taka działalność jak trener personalny online – e-Trener personalny. Przeznaczony jest dla tych, których nie stać na indywidualne zajęcia, nie mają czasu na trening lub nie mogą dotrzeć do wybranego trenera na trening stacjonarny. Możliwości dzisiejszej technologii pozwalają na trening „na żywo” albo po prostu stały kontakt z trenerem, który podsyła nam plan treningowym, a my informujemy go o efektach, wysyłając filmy z ćwiczeń i prowadząc dziennik treningowy.

Terapeuta ruchowy

Terapeuta ruchowy lub terapeuta medyczny to z pewnością przyszłość sportu w naszym kraju. W Polsce powstaje coraz więcej szkoleń i szkół, które kompleksowo przygotowują trenerów do zawodu, min. BlackRoll, Ośrodek AMICUS, czy Kar-Group. Trend ten przyszedł do nas z USA, gdzie powstała metoda terapii ruchem.

Terapeuta ruchowy to ktoś więcej niż trener personalny i mniej niż fizjoterapeuta. Terapeuta ruchowy przeprowadza z pacjentem dokładny wywiad na temat dolegliwości, kontuzji czy celów w jakich się do niego zgłosił. Następnie dokonuje oceny wzorców ruchowych, sprawdza ewentualne wady postawy i zakresy ruchomości oraz funkcję narządów ruchu.

Trener ruchowy podobnie jak trener personalny układa plan treningowy dla pacjenta i na bieżąco dobiera mu odpowiednie ćwiczenia. Jednak cel tego jest inny niż podczas treningów z trenerem personalnym. Terapeuta ruchowy jako narzędzia do wyzdrowienia i odzyskania sprawności używa ćwiczeń fizycznych. To coraz bardziej popularna forma rehabilitacji i jak pokazują nie tylko badania naukowe, ale także praktyka – najskuteczniejsza forma terapii. Mówi się o tym – terapia ruchem i coraz więcej klinik stosuje u siebie tę metodę.

Czytaj też: Terapia manualna KMI (mięśniowo-powięziowa)

Terapeuta ruchowy ma także kwalifikacje do podstawowej terapii manualnej i masażu, dzięki którym może na bieżąco podczas ćwiczeń zredukować daną dolegliwość bólową. Doskonale zna anatomię ruchu, podstawy biologii i fizjonomii ludzkiego organizmu. Jeśli pracuje w klinice, to ma stały kontakt z innymi specjalistami i razem z ich pomocą obiera odpowiednią ścieżkę postępowania. Terapeuta stopniowo prowadzi pacjenta przez kolejne ścieżki powrotu do zdrowia, od rehabilitacji po trening przygotowania motorycznego i trening ukierunkowany na siłę oraz moc.

Do terapeuty ruchowego z powodzeniem można zgłosić się z kontuzją, która nie wymaga już rekonwalescencji – to widocznie odróżnia go od trenera personalnego.

O autorze

Małgorzata Kośla

Jest wykwalifikowaną instruktorką fitness i certyfikowaną trenerką personalną. Od dziecka jej największą pasją był sport – grała w piłkę nożną i koszykówkę. Później przyszła nowa miłość – taniec, a szczególnie dancehall. Siódme poty lubi wylewać na siłowni, a relaksuje się na sesjach jogi i medytacji. Nieustająco poszerza swoją wiedzę na temat treningów i zdrowego stylu życia. A co poza sportem? Prowadzi sklep z kosmetykami naturalnymi i zdrową żywnością, pisze autorskiego bloga (stylzyciadowolny.pl) oraz zajmuje się copywritingiem.

Czytaj więcej artykułów tej autorki

Małgorzata Kośla