JEŹDZIECTWO - co warto wiedzieć o jeździe konnej

Każdy, kto raz spróbował dosiąść wierzchowca, wie, że jeździectwo to jeden z najwspanialszych sposobów na kontakt z naturą. Najlepsza pora na rozpoczęcie przygody z jazdą konną to lato.

Coraz więcej osób przekonuje się, że jazda konna jest przyjemnością dostępną niemal dla każdego, niezależnie od pory roku i pogody. Nawet spokojny spacer po łąkach czy leśnych ostępach stanowi dla mieszczucha niezapomniane przeżycie. Wszyscy miłośnicy sportu jeździeckiego znają zapewne przysłowie mówiące, że największe szczęście w świecie na końskim siedzieć grzbiecie.

Rozwój jeździectwa, turystyki i rekreacji, a nawet wykorzystanie tych zwierząt w lecznictwie sprawia, że konie powracają do mody. Wczasy w siodle, wielodniowe konne rajdy, pokazy, zawody hippiczne, konkursy ujeżdżenia, skoków,  woltyżerka i wyścigi wszystkie te konkurencje zdobywają coraz więcej zwolenników. Szczególne miejsce zajmują zabiegi z udziałem koni dla osób, a zwłaszcza dzieci niepełnosprawnych - tak zwana hipoterapia.

ABC jeździectwa

Istnieje duża rozmaitość ras i typów koni. Jednak najczęściej słyszy się o podziale rumaków na gorącokrwiste - konie lekkie, szlachetne do których zalicza się przede wszystkim araby, konie pełnej krwi angielskiej i angloaraby, oraz konie zimnokrwiste - ciężkie, na przykład bretony, ardeny, fiordingi.

Araby czystej krwi słyną ze swej urody, dzielności, odporności i łagodnego usposobienia. Najbardziej nadają się do rajdów i dalekich podróży, a także do wyścigów na długich dystansach.

Z kolei konie pełnej krwi (thoroughbred horses) wyhodowane zostały na Wyspach Brytyjskich na przełomie XVII i XVIII wieku specjalnie po to, by zwyciężać w płaskich wyścigach na krótkich dystansach. Dobrze wytrenowany koń pełnej krwi potrafi w niespełna minutę przebiec kilometr. Rumaki te charakteryzują się zwykle ognistym temperamentem i są dość drogie w utrzymaniu.

Koń porusza się trzema różnymi chodami: stępem (6-8 km/godz), kłusem (12-18 km/godz) lub galopem (do 60 km/godz) i każdy z tych chodów może mieć różne tempa. Najszybszy jest oczywiście wyciągnięty galop czyli cwał. Wbrew mniemaniom osób niezorientowanych koń nie może cwałować w nieskończoność. Znane są jednak wzruszające i niekiedy prawdziwe historie o wierzchowcach, które zmuszone do bezustannego galopu padały u celu podróży, dowożąc na czas swojego jeźdźca.

Podczas najbardziej wyczerpujących rajdów długodystansowych na świecie, najlepsze konie pokonują w ciągu jednego dnia dystans o długości 160 km, ale w trakcie tego wyścigu zmieniane jest bardzo starannie tempo jazdy. Wierzchowce poruszają się na przemian kłusem i galopem natomiast co kilkadziesiąt kilometrów, podczas przerw na odpoczynek mierzone jest im tętno.

Jeździectwo - sprzęt dla jeźdźca

Najważniejszą częścią stroju jeździeckiego jest nakrycie głowy, czyli toczek wykonany ze sztywnego plastiku i pokryty ciemnym aksamitem. Niezbędne są też odpowiednie, wysokie buty, natomiast przed otarciami skuteczną ochronę stanowią bryczesy czyli spodnie pozbawione szwów po wewnętrznych stronach nogawek ze specjalnymi wzmocnieniami na wysokości kolan. Ważnym elementem ubioru są także rękawiczki. Zawodników startujących w takich konkurencjach jak ujeżdżenie czy skoki obowiązuje biała koszula, jasne bryczesy i frak (rajtrok) w kolorze czarnym lub czerwonym.

Jeździectwo - sprzęt dla konia

Ogłowie dla konia czyli uzda składa się z wędzidła i całego zestawu skórzanych pasków zakładanych na końską głowę i połączonych z wodzami. Dobre siodło ułatwia poprawny dosiad i sprawia, że jazda staje się przyjemnością. Mocuje się je na końskim grzbiecie za pomocą popręgu, a jego istotnym elementem są strzemiona, w które jeźdźcy wkładają stopy.

Konie używane do wyścigów, skoków przez przeszkody lub dużo chodzące po twardej nawierzchni otrzymują podkowy, natomiast zimą lub przy specjalnie trudnych warunkach do podków wkręca się hacele. Wśród kawalerzystów polskich krążyło stwierdzenie, że wierzchowiec bez haceli to jak ułan bez zelówki. Współcześnie hacele nadal są używane, a dodatkowo konie sportowe często otrzymują skórzane ochraniacze na pęciny lub specjalne kalosze, zakładane na kopyta.

Trochę historii jeździectwa

Wspólna historia konia i człowieka liczy sobie przynajmniej kilka tysięcy lat. Hetycki odcisk w glinie pochodzący z około 2000 roku p.n.e. przedstawia zaprzęgnięte do czterokołowego wozu konie i uważany jest za najstarszy w historii dowód użytkowania koni. Możliwe, że właśnie Hetyci - starożytny naród zamieszkujący Azję Mniejszą - jako pierwsi okiełznali konia. Wiadomo, że zwierzęta te były znane też w jednym z najdawniejszych ośrodków cywilizacji - Mezopotamii. Legendarna królowa asyryjska Semiramida właśnie przy pomocy rumaków miała odbyć szereg zwycięskich wypraw wojennych. Babilonia pod rządami Nabuchodonozora stała się wielką potęgą wojskową opartą na znakomitych koniach. Używane były tam zarówno w rydwanach, jak i do jazdy wierzchem, a także na wyścigach. Niemałą rolę odegrały rumaki w historii Aten i Sparty. Na igrzyskach wiele czasu i miejsca przeznaczano na zawody konne. Zwycięski koń na równi z woźnicą dostępował najwyższych zaszczytów. Rumak był przez wieki obiektem rozrywki i zbytku, narzędziem walki, przedmiotem nauki i sztuki.
W minionym stuleciu pojawiały się opinie, że koń zostanie zastąpiony przez swój mechaniczny odpowiednik. Maszyny wkroczyły na ulice, pola, ale na szczęście człowiek zrozumiał, że nic nie zastąpi prawdziwego wierzchowca.