Karate - historia, zasady i rodzaje ciosów w karate

Karate to w tłumaczeniu na język polski "puste ręce". Nazwa doskonale odzwierciedla zasady panujące w tej sztuce walki - chodzi o to, by pokonać przeciwnika, nie używając do tego żadnej innej broni niż siły własnego ciała. Poznaj najważniejsze fakty z historii karate i przeczytaj, jakie zasady panują w tej dziedzinie sportu i jakie rodzaje ciosów można zadawać.

Spis treści

1. Cztery okresy w historii karate
2. Etapy rozwoju człowieka wg filozofii karate
3. Style karate
4. Stopnie i pasy karate
5. Rodzaje ciosów w karate
6. Karate - idealny sport dla dzieci
7. Zasady karate

Karate uchodzi za japońską sztukę walki i choć Japończycy bardzo się do jej spopularyzowania przyczynili, minęło wiele wieków, zanim ta dyscyplina trafiła do Kraju Kwitnącej Wiśni. Uważa się, że karate powstało na Okinawie - dziś wyspie japońskiej, jednak w czasach kształtowania się tej sztuki walki - suwerennym terytorium. Karate wykształciło się jako adaptacja chińskich sztuk walki wu-shu, które z kolei częściowo wywodzą się z Indii.

Wraz z techniką walki, wyewoluowała również filozofia karate, która mówi, że ma być ono nie tylko drogą do pokonania przeciwnika, ale i metodą samorozwoju. Duże znaczenie w karate przywiązuje się do słowa "sztuka" towarzyszącemu "walce". Karateka ma posiąść sztukę wytrwałości i konsekwencji w dążeniu do celu, ma być pracowity. Jedno z japońskich powiedzeń brzmi "Trzy lata na skale" - zawiera w sobie mądrość, która mówi, że nie należy szybko tracić cierpliwości. Masutatsu Oyama, jeden z najbardziej uznanych karateków XX wieku twierdził natomiast, że osoby trenujące karate bardziej powinny wziąć sobie do serca stwierdzenie: "Dziesięć lat na skale" i być wytrwałymi nie tylko w treningach, ale również w pokonywaniu przeciwności dnia codziennego.

Cztery okresy w historii karate

Historię karate dzieli się na 4 okresy:

• okres hinduski

To najbardziej tajemniczy - bo najstarszy i najmniej udokumentowany - okres w historii karate. Sutra lotosu, najważniejsza księga buddyzmu mahajanistycznego, wspomina o wojownikach uprawiających walkę wręcz. W innych przekazach pojawiają się też informacje o yajramushti, - osobach walczących z zaciśniętymi pięściami. Na przełomie V i VI wieku pojawił się też w Chinach Bodhidharma, legendarny mnich, osiadły w klasztorze Shaolin - wiąże się z nim większość stylów wu-shu, z których z kolei wywodzi się karate.

Historia karate ma mieć już kilka tysięcy lat - trudno jednak zweryfikować tę tezę, ponieważ w dużej mierze jest oparta na ustnych przekazach i legendach, dla których brakuje pisemnych potwierdzeń.

• okres chiński

O chińskiej genezie karate świadczy sama nazwa. Pierwszy człon "kara" oznaczał właśnie "chińskie", natomiast "te" - to ręce. Dopiero później zamieniono chińskie "kara" na japońskie słowo wymawiane tak samo, ale pisane inaczej i oznaczające "puste". Intensywny rozwój sztuk walki, z których później ukształtowało się karate, przypadł na okres panowania dynastii Ming.

• okres okinawski

Okinawa zawsze była miejscem, w którym ścierały się wpływy Japonii i Chin. Konflikty pomiędzy mieszkańcami różnych części wyspy próbowano załagodzić dekretem o zakazie używania broni, wydanym w 1609 roku. Karate jako sztuka walki zaczęło się więc rozwijać z braku innych możliwości obrony. Już po upadku dynastii Ming w 1644 roku na Okinawie zaczęli się pojawiać uchodźcy z Chin, którzy również przyczynili się do rozpowszechnienia tej sztuki walki.

• okres japoński

W 1922 roku jeden z mistrzów karate - Gichin Funakoshi udał się na pokaz do Tokio, który tak się spodobał publiczności, że Funakoshi postanowił zostać w Japonii. Karate stało się w Kraju Kwitnącej Wiśni bardzo popularne, a pierwsze dojo, czyli miejsce, gdzie odbywają się treningi, nazwano Shotokan - tak brzmiał literacki pseudonim Funakoshiego. Dziś shotokan jest jednym z najczęściej uprawianych stylów karate.

Dotkliwy dla karate był okres II wojny światowej - zginęło wtedy wielu mistrzów, a Amerykanie jako jeden z warunków kapitulacji podali zakaz uprawiania sztuk walki. Nic jednak nie wiedzieli o karate, więc ta sztuka walki nadal była uprawiana, a z czasem Japończycy zaczęli jej uczyć amerykańskich żołnierzy. Po Amerykanach na karate zwrócił uwagę cały świat.

Style karate

Istnieje bardzo wiele stylów karate, a niektóre z nich można dzielić na kolejne. Osoby, które chcą zacząć uprawiać tę sztukę walki mają więc z czego wybierać. Poniżej prezentujemy najpopularniejsze na świecie style karate:

Style karate nierzadko nazywają się tak jak ich twórcy.

Shotokan

Styl, którego nazwa wywodzi się od przydomka jednego z mistrzów - w tym przypadku Gichina Funakoshiego, którego literacki pseudonim (tworzył poezję) brzmiał właśnie Shotokan. Shotokan wyróżnia się przyjmowaniem przez karateków niskiej - nawet w przypadku wykonywania technik nożnych - i stabilnej postawy, z rękoma ułożonymi nisko na biodrach. Ruchy są oszczędne. W Shotokan pojawiają się elementy walki z kilkoma przeciwnikami bądź z użyciem pałki lub miecza.

Goju-ryu

Twórcą tego stylu karate jest Chojun Miyagi, a sam styl w większym stopniu niż pozostałe techniki opiera się na stosowaniu siły. Walczący uczą się odpowiednich technik oddychania i napinania mięśni, muszą być wyjątkowo wytrzymali na ból. Goju-ryu nie jest w Polsce popularne, za to chętnie uprawiają ten styl Japończycy i mieszkańcy Ameryki Południowej.

Kyokushin

Kyokushin to sztuka, a właściwie szkoła walki, założona przez Masutatsu Oyamę - Koreańczyka, który w ogromny sposób przyczynił się do popularyzacji karate, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych. Oyame najpierw uprawiał shotokan, później goju-ryu, a następnie opracował kyokushin, w dużej mierze bazujący na shotokan. Styl opiera się na kopnięciach i uderzeniach, mniej ważne są chwyty. Kyokushin tworzy 5 elementów:

• kihon - podstawowe techniki kopnięć, uderzeń i bloków;
• kata - sposoby ataku i obrony;
• kumite - bezpośrednia walka;
• iken - trening mentalny;
• ido geiko - poruszanie się.

Wado-ryu

W wado-ryu ważniejsza od siły jest zręczność, a od ataku - zejście z linii ciosu. Na treningach adepci tego stylu karate ćwiczą przede wszystkim zwinność i precyzję, a początki są mniej wyczerpujące fizycznie niż np. ćwiczenie shotokan. Za twórcę tego stylu uważa się Hironoriego Otsukę.

Rodzaje ciosów w karate

Karate ma nie tylko wiele stylów, ale i wiele rodzajów ciosów do wykorzystania. Poniżej przedstawiamy podstawowe z nich:

• oizuki - cios prosty,
• oizuki sanbozuki - jeden krok, trzy ciosy,
• maegeri - kopnięcie w przód,
• maegeri rengeri - podwójne kopnięcie w przód,
• yokogeri - kopnięcie w bok,
• ageuke - blok wnoszący,
• kizami - techniki wykonywane przednią ręką lub nogą,
• shutouke - blok ręką,
• soto udeuke - blok zewnętrzny przedramieniem,
• uchi udeuke - blok wewnętrzny przedramieniem,
• nukite - pchnięcie "ręką-włócznią" - opuszkami palców,
• tate urakenuchi - uderzenie grzbietem pięści.

Karate - idealny sport dla dzieci

Na karate można śmiało zapisać dzieci. Choć z nazwy jest sztuką walki, tak naprawdę samoobrona nie jest dla najmłodszych najważniejsza. Dzieci uczą się dyscypliny, koncentracji, a wraz ze zdobywaniem nowych umiejętności zwiększa się ich pewność siebie. Karate nie jest sportem grupowym, więc pozwala dziecku skupić się w większym stopniu na samorozwoju, z drugiej strony treningi zawsze odbywają się w towarzystwie innych adeptów karate. Dzięki tej sztuce walki dzieci stają się zwinniejsze, bardziej gibkie, zwiększa się ich ruchomość w stawach, elastyczność ścięgien i mięśni, wzmocniony zostaje aparat więzadłowo-mięśniowy.

Anna Sierant