Dieta bezglutenowa a sport: czy odstawienie glutenu poprawia wyniki sportowe?

Dieta bezglutenowa stała się w ostatnich latach popularna: najpierw przeszły na nią gwiazdy, później, zachęceni wieloma doniesieniami medialnymi, zwykli, nomen omen, zjadacze chleba. Przyszła i kolej na osoby aktywne – dieta bezglutenowa u sportowców miałaby pozytywnie wpływać na ich osiągi. Czy tak jest rzeczywiście? Czy istnieją korzyści z przejścia sportowca na dietę bezglutenową i z jakimi skutkami ubocznymi może się to wiązać?

Spis treści

1. Dieta bezglutenowa u sportowców – co mówi nauka?

W przypadku sportowców dieta bezglutenowa ma pozytywnie wpływać na ich wyniki sportowe, co potwierdzają niektórzy z nich. Słynny tenisista Novak Djoković właśnie przejściem na dietę bezglutenową tłumaczy swoje sukcesy i to, że w końcu nie odczuwa dojmującego zmęczenia. Pierwszy sezon bez glutenu zakończył się dla Serba pozycją lidera w rankingu ATP i rekordową liczbą pieniędzy na koncie.

Podobną decyzję podjął Mike Bryan, również tenisista, który ze swoim bratem tworzy jeden z najlepszych deblów świata oraz mająca polskie korzenie tenisistka Sabine Lisicki.

W przypadku Djokovića dieta bezglutenowa była spowodowana koniecznością – zdiagnozowano u niego celiakię, u pozostałej dwójki stanowiła wybór niepodyktowany względami medycznymi. Wszystko przez mit, który narósł wokół diety bezglutenowej u sportowców – nie tylko ma ona umożliwić uzyskanie lepszych rezultatów, ale i niwelować zmęczenie, tak jak w przypadku mistrza Djokovića.

Tymczasem na celiakię cierpi jedynie 1 procent ludzkości – czy przechodzenie na dietę bezglutenową u osób, które na gluten uczulone nie są ma więc sens? Skąd wziął się taki pomysł w przypadku sportowców?

Głównym odpowiedzialnym uczynić można australijskiego naukowca Petera Gibsona z Uniwersytetu Monash. Głosił on tezę, że winnym chorobom cywilizacyjnym jest właśnie gluten i że nawet co trzecia osoba w Europie i w USA jest na niego uczulona. Jednak po dwóch latach od sformułowania swoich tez naukowiec zmienił zdanie – przeprowadził badania, podczas których podawał osobom nieuczulonym na gluten, ale twierdzącym, że bez niego czują się lepiej, produkty, które w rzeczywistości go zawierały, ale badani myśleli, że spożywają produkty bezglutenowe. Biorący udział w eksperymencie zgłaszali lepsze samopoczucie, mimo że tak naprawdę ich organizm przyjmował gluten.

Gibson przyznał się więc od błędu. Warto dodać, że naukowiec przeprowadził swoje badania na różnych osobach - bez względu na to, czy były aktywne fizycznie, czy nie. Kwestii diety bezglutenowej u sportowców poświęcono jednak szereg innych badań.

Dieta bezglutenowa u sportowców – co mówi nauka?

Żadne z dotychczasowych badań naukowych nie potwierdza, by rezygnacja z glutenu pozytywnie wpływała na osiągnięcia sportowe. Istnieją z kolei dane mówiące, że dieta bezglutenowa może wręcz szkodzić sportowcom, a w najlepszym wypadku - nie mieć żadnego wpływu na wydolność organizmu.

Odstawienie glutenu nie ma żadnego wpływu wyniki sportowe

Badanie "Sport Performance Optimization Research Team" przeprowadzone przez School of Health Science w Australii i Canadian Sport Institute¹ jednoznacznie wskazuje, że spożywanie glutenu przez sportowców, którzy nie są na niego uczuleni i nie cierpią na zespół jelita drażliwego w żaden sposób nie wpływa na ich wyniki. 13 kolarzy (8 mężczyzn i 5 kobiet) przez 7 dni przestrzegało jednej z diet – tej, która w ogóle nie zawiera glutenu i tej, w której jego dzienna dawka wynosiła 16 g. Każdy z kolarzy wypróbował obie diety, z 10-dniowymi odstępami – nie wykazano żadnych różnic w ich osiągach.

Do podobnych wniosków doszła dietetyczka dr Felicia Stoler z American College of Sports Medicine, która od lat w swoich artykułach i udzielanych wywiadach podkreśla, że nie istnieją żadne dowody naukowe potwierdzające negatywny wpływ diety zawierającej gluten na nieuczulonych na niego sportowców i odwrotnie – nie ma dowodów na to, że dieta bezglutenowa u sportowców poprawia ich wyniki. Badaczka, w ramach eksperymentu, sama przeszła na dietę bezglutenową i również nie zaobserwowała żadnych zmian w swoim organizmie.

Dieta bezglutenowa u sportowców może być szkodliwa

- Jeśli jesteś zdrowy, wyeliminowanie glutenu z diety w niczym ci nie pomoże, a wręcz przeciwnie. Może zaszkodzić – tłumaczy dietetyczka Anna Jelonek. W jaki sposób? – Jest wiele efektów ubocznych stosowania diety bezglutenowej bez konsultacji ze specjalistą. Najczęstsze z nich to niedobór witamin z grupy B, problemy z utrzymaniem prawidłowej masy ciała, kłopoty z koncentracją, insulinooporność, a nawet cukrzyca typu 2 – wyjaśnia dietetyczka.

Warto też pamiętać, że gluten występuje w produktach zawierających węglowodany złożone, a więc np. w makaronie, kaszach, pieczywie. Ich obecność w diecie każdego sportowca jest niezbędna. To węglowodany złożone odpowiadają m. in. za odbudowę obecnego w mięśniach glikogenu. Do godziny po treningu powinniśmy więc dostarczyć organizmowi posiłek, w którym znajdzie się około 50 g węglowodanów. Pamiętajmy także, że dieta bezglutenowa u sportowców wiąże się z mniejszą ilością dostarczanego organizmowi błonnika, a to z kolei może oznaczać, jak udowodnili kolejni naukowcy², przyrost masy ciała.

Z kolei Japończycy dowiedli³, że dieta bogata w gluten może wręcz pozytywnie wpływać na kondycję sportowca: hydrolizat glutenu obniża markery uszkodzenia mięśni u biegaczy i piłkarzy, korzystnie wpływa również na układ immunologiczny.

Można więc stwierdzić, że dieta bezglutenowa u sportowców będzie wskazana tylko w przypadku uczulenia na gluten.

Anna Sierant