Kung fu – historia, zasady i style walki. Kung fu a karate

Kung Fu jest określeniem odnoszącym się do zbioru chińskich sztuk walki. Treningi Kung Fu wymagają od ćwiczących ogromnego skupienia i przede wszystkim regularności. Ten styl walki dzieli się na wiele szkół. Trenuje się w nich zarówno ciało, jak i ducha. Wojownika Kung Fu powinien cechować: honor, uczciwość, prawdomówność i odwaga. Wzorując się na tej sztuce walki powstała inna - nazwana karate.

Spis treści

1. Style Kung Fu – podział podstawowy
2. Główne style Kung Fu
3. Kung Fu - style walki
4. Kung Fu – nauka moralna w tej sztuce walki:
5. Kung fu - style walki c.d.
6. Kung Fu a karate
7. Kung Fu – walka mnichów

Kung Fu powstało z konieczności walki o pożywienie oraz ochrony przed zwierzętami. Wraz z upływem czasu nabrało także charakteru walki pomiędzy ludźmi, kiedy to formowały się plemiona i obozy o odmiennych poglądach. Początkowo tym mianem określano jednostki, które cechował honor, wytrwałość i odwaga w działaniach, a które dodatkowo regularnie trenowały. Z czasem postanowiono ujednolicić system walk Kung Fu, aby umożliwić szkolenie w tym kierunku całych formacji wojowników. Pierwsze ćwiczenia stanowiące do dziś podstawę Kung Fu, czyli tzw. formy powstawały w oparciu o dawniej istniejące rodzaje broni, wiedzę o ciele człowieka oraz taktykę walk oddziałów z dodatkiem tańca.

Style Kung Fu – podział podstawowy

Jak dotąd nikt nie znalazł odpowiednich wytycznych według których można pogrupować wszystkie szkoły i style Kung Fu. Obecnie najczęściej stosowanym podziałem jest rozgraniczenie na style południowe (obfite w wielość form ręcznych, mocną postawę, zachowanie równowagi, osłanianie środka ciała) oraz północne (wysokie podskoki, szybkie obroty, zgarniające ruchy rąk, mocne uderzenia i kopnięcia).

W czasach Żółtego Cesarza wojownicy Kung Fu walczyli atakując rogami przyczepionymi do głowy. Tę sztukę walki nazwano jiaodi.

W zależności od źródeł można dowiedzieć się, że istnieje ok. 50–60 stylów głównych, które następnie dzielone są na szkoły Kung Fu. Spośród tych znanych jest ok. 500, lecz realna ich liczba to ok. 1000 szkół. Ponad połowa nie ujawnia swoich praktyk, ponieważ stosują stary kodeks Kung Fu - nakazujący trenowania w tajemnicy.

Główne style Kung Fu

1. Styl Shaolin – najwięcej uwagi przywiązuje się w tym stylu do siły i umiejętności ataku oraz pracy nad zewnętrzna powłoką ciała. Styl Shaolin charakteryzuje się skokami, padami i silnymi ruchami zgarniającymi.
2. Styl Wudangu – kładzie nacisk na zwinność oraz odporność na ciosy, na wewnętrzną sferę, która oznacza wzmocnienie 3 czynników: jing – esencji życia, qi – energii wewnętrznej i shen – ducha. Charakteryzuje się delikatnymi i płynnymi ruchami przeciwko silnym ciosom przeciwnika.
3. Styl z Emei – stanowi połączenie dwóch powyższych. Podstawą techniczną tego stylu jest połączenie ruchu i bezruchu, ćwiczeń zewnętrznych i wewnętrznych. Największe znaczenie ma tutaj zręczność oraz praktyczna umiejętność walki.

To właśnie z trzech powyższych szkół odmiennych stylów walki wywodzą się wszystkie liczące się w Chinach style Kung Fu. Różne szkoły walki Kung Fu formułowały się ze względu na:

• specyfikę terenu,
• specyfikę społeczności lokalnych,
• indywidualne zdolności twórców szkół,
• pasje władców.

Kung Fu - style walki

• Taiji Quan – tj. Pięść Wielkiego Szczytu – najdelikatniejszy styl Kung Fu. Rzadko stosuje się w nim szybkie i silne ruchy.
• Xingyi Quan / Hsing i / Lu hi Chuan – styl ten stawia na jedność ciała, tj. myśli i działań. Cechują go: proste plecy i barki, rozluźnione biodra, stale zaciśnięte pieści uderzające do przodu oraz opuszczony język. Jest to styl szybkich ruchów.
• Bagua Zhang / Bagua Pai – tj. Dłoń Ośmiu Trygramów – każdy ruch rękami poprzedzany jest obrotowym ruchem kończyn dolnych. Atak zadaje się za pomocą otwartych dłoni. Język powinien być wtedy uniesiony i dotykać swoim końcem górnego dziąsła. Ruchy podczas walk są delikatne lecz zwinne.
• Pak Hok – tj. Styl Białego Żurawia - to popularna szkoła walki wywodząca się ze stylu o szerszym zakresie, który nosi nazwę Lama i został zapoczątkowany w Tybecie. Technika polega na specjalnym ułożeniu korpusu ciała i nóg. Nosi ona nazwę kay men bo. Jest powiązana z teorią ruchu prostego i okrężnego dłoni. Gdy ręce poruszają się po kole, nogi tylko po liniach prostych (i odwrotnie). W stylu tym nie stosuje się kopnięć powyżej pasa.
• Shi He Quan – tj. Styl Białego Żurawia Południowego z Shaolinu. Chociaż nazwa brzmi podobnie do wyżej wymienionego, to w żadnym stopniu style te nie pokrywają się. Ta odmiana zapoczątkowana została w XVII w. przez Fang Ji Niang. Stosuję się w niej 21 form ręcznych i 2 formy walki z bronią. W tym przypadku charakterystyczna jest wysoka pozycja z ciężarem ciała na nodze podporowej. Podczas ataku wojownicy dźwięcznie krzyczą oraz specyficznie głośno oddychają.
• Tang Lang Pai – tj. Styl Modliszki modlącej się. Modliszka to jeden z najbardziej inspirujących owadów w Kung fu. Styl ten stworzył mistrz Wong Lang, bo właśnie to zwierzę stało się jego muzą podczas pobytu w górach. Styl Modliszki opiera się na naśladownictwie ruchów z kończyn górnych modliszki i z nóg od małp. Cechuje się  także rozbudowaną techniką uderzania łokciem. Wykształciły się 4 główne szkoły tego stylu: Taiji, Meihua, Tsitsing i Kwong Pan. Aktualnie znanych jest ok. 18 odmian Tang Pai.
• Hei Hu Pai – tj. Styl Tygrysa (czarnego) – powstał pod koniec XVIII w., dzięki twórcy, który nazywał się Hung Kuen. Styl ten opiera się na 10 ręcznych formach (na każdą składa się 30 ruchów) oraz 2 formach z kijem i jedną formie z mieczem. Styl ten ćwiczono  już na manekinach i drewnianych statywach, aby wyszkolić się tak, by zawsze być gotowym na przybranie odpowiedniej pozycji do walki.

Kung fu - style walki c.d.

• Ving Tsun Kuen / Ving Chun / Pao Fa Lien – tj. Pięść Pięknej Wiosny – zwolennicy tego stylu stosują 3 formy ręczne i 2 formy walki z użyciem broni. Charakterystyczne dla niego są ćwiczenia przy złączeniach rąk i kijów. Polega to na przeczuwaniu intencji przeciwnika.
• Chow Gar – tj. Styl Rodziny How - opiera się na tzw. technikach tygrysa i lamparta. Jedna ze szkół tego stylu działa do dziś w Kanadzie pod nazwą Wu Du Kan.
• Huo Long Pai – tj. Styl Płonącego Smoka – posiada 160 ruchów. Główną jego techniką jest błyskawiczna praca nóg z obrotami i skrętami tułowia oraz bioder. W tym stylu wykorzystuje się niedociągnięcia przeciwnika. Charakterystyczne dla niego jest uderzenie palcami (wskazującym i środkowym).
• Long Ying Pai – nie ma tutaj skrętów i obrotów, ale występują charakterystyczne mocne i miarowe ciosy. Styl opiera się na stosowaniu naprzemiennie technik- miękkich i twardych, przy jednoczesnym zatrzymaniu oddechu podczas walki.
• Jian Pai – tj. Styl Miecza z Emei – nazwa bezpośrednio nawiązuje do specyficznego ułożenia rąk. Dokładniej palec wskazujący i środkowy każdej ręki ułożone są w kształt miecza. Brak w tym stylu widowiskowych salt i skoków. W zamian obfituje on w niespodziewane wypady w kierunku przeciwnika.
• Wu Dip Boon Hop Pai – tj. Styl Motyla – jest on mocny, ale zarazem miękki w swoich ruchach. Podczas walki cały czas powinny być napięte nogi i przedramiona, a reszta ciała – giętka i luźna. Styl ten ma 13 form ręcznych i używa również wielu odmian technik walki z bronią. Najczęściej wykorzystywana w Stylu Motyla to: kij, włócznia, miecz, szabla, łańcuch, widły oraz hak i trzyczęściowy kij.
• Fut Pai – tj. Styl Buddy – stworzony przez Wonga Showa. W tym stylu szczególne znaczenie ma oddychanie, szybkie obroty ciała oraz skoki. Najskuteczniejszy jest na krótkich i średnich dystansach. Składa się z 4 głównych form, a cechą najbardziej charakterystyczną jest fakt, że prawa ręka osłania atakującą, lewą rękę. Prawa dłoń nazywana jest tygrysem, a lewa smokiem.

Inne, nieco mniej popularne style zewnętrzne Kung Fu to np.: Bazi, Ziwu Quan, Mei Hua Quan, Wu Hu Pai, Fan Tzi Quan, She Quan, Zui Quan, Hou Quan/Tai Shing Bagua, Didang Quan, Pigua, Quan, Baji Quan, Lianbu Quan, Sam Chin Kuen, Wu Dip Boon Hop Pai, Mi Zhong Quan/Yen Ching Quan, Lama, Shi He Quan, Shaolin Quan, Hung Gar/Hung Chia Pai, Choy Lee Fut, Pak Mei, Tang Lang Pai, Hung Kuen, Fut Pai, Hei Hu Pai, Tao.

Kung Fu a karate

Karate to jeden z najbardziej popularnych w Europie rodzajów sztuk walki. Jest charakterystyczny dla kultury japońskiej. Narodził się przy okazji podbijania przez Japończyków powiązanego z Chinami archipelagu - Riukiu. Karte wywodzi się z pierwotnego sposobu walki wręcz, pochodzącego z Okinawy. Słynni nauczyciele karate to, np. Chatan Yara, Xingyi quan lub Sakugawa (uprzednio uczyli się Kung Fu w Chinach). Oznacza to, że karate można nazwać dzieckiem Kung Fu. Swoje podstawy czerpie z chińskich szkół południowo-wschodnich. Obrońcy tezy, że karate jest całkowicie odrębną sztuką walki najczęściej stwierdzają, że jest to walka wyłącznie gołymi rękami. Otóż w karate używa się również broni. Jest to m.in.:

• sai
• bo
• tonfa.

Karate, podobnie jak Kung Fu, dzielimy na różne kategorie, w zależności od stosowanych technik, miejsca pochodzenia konkretnego stylu oraz mistrza traktowanego jako pierwowzór. Osobą, która wywarła największy wpływ na formowanie się karate był Matsumura, żyjący w połowie XIX w.

Karate wywodzi się z Kung Fu, a argument przemawiający za tą tezą może mieć także podłoże filologiczne. Gdy podda się interpretacji słowo ,,Karate” – oznacza ono ,,Chińskie ręce”. Dopiero Gichin Funakoshi zaczął podejmować starania, aby ludzie tłumaczyli to nazewnictwo jako ,,puste ręce”, nie chińskie.

Bibliografia:

J. Szymankiewicz, J. Śniegowski, "Kung Fu – Wu Shu. Chińska sztuka walki", Szczecin 1987.