Dna moczanowa: jaką dietę stosować w ataku dny moczanowej

Dna moczanowa znana także jako podagra spowodowana jest odkładaniem się kryształków kwasu moczowego w stawach i tkankach okołostawowych. Obrzęk i ból stawów powinien cię skłonić do zmiany diety, która jest podstawą leczenia podagry. Jaka dieta jest wskazana przy dnie moczanowej?

Spis treści

1. Dlaczego dieta wspomaga walkę z ciężką chorobą, jaką jest dna moczanowa?
2. Dieta przy dnie moczanowej - zasady
3. Dieta przy dnie moczanowej - produkty zalecane i przeciwwskazane
4. Dieta przy dnie moczanowej - z jakich produktów powstaje kwas moczowy?
5. Produkty spożywcze dostarczające mniej niż 50 mg kwasu moczowego/100g
6. Produkty spożywcze dostarczające 50 - 100 mg kwasu moczowego/100g
7. Produkty spożywcze dostarczające więcej niż 100 mg kwasu moczowego/100g

Dlaczego dieta wspomaga walkę z ciężką chorobą, jaką jest dna moczanowa?

Dna moczanowa jest chorobą metaboliczną, w której zachodzi nieprawidłowy rozkład puryn (zasad azotowych) obecnych w białkach. Dochodzi wtedy do hiperurykemii, czyli do zwiększania się stężenia kwasu moczowego we krwi.

Następnym etapem jest krystalizacja moczanu sodu w płynie okołostawowym oraz powstawanie złogów soli moczanowych w tkankach, czego efektem jest bolesne zapalenie stawów. Przebieg dny moczanowej rozpoczyna się zwykle od ataku stawu dużego palca stopy. Dna moczanowa jest nazywana chorobą dobrobytu.

Wzrost ilości zachorowań jest silnie powiązany ze zmianą stylu życia – mniejszą ilością ruchu, niezdrową dietą, stosowaniem używek, przyjmowaniem leków, np. antybiotyków. Zwiększenie się liczby zachorowań na dnę moczanową koreluje pozytywnie z występowaniem otyłości, cukrzycy, nadciśnienia tętniczego i chorób sercowo-naczyniowych.

Dieta przy dnie moczanowej - zasady

Chorujący na dnę moczanową powinni unikać spożywania alkoholu (poza niewielkimi ilościami wina), gdyż nasila on stan zapalny w stawach i pogłębia dolegliwości bólowe stawów. Badania pokazały, że na dnę moczanową 2,5 razy częściej zapadają mężczyźni codziennie pijący 2 butelki piwa, podczas gdy pijący codziennie 2 lampki wina nie byli obciążeni zwiększonym ryzykiem zachorowania.

W dnie moczanowej codziennie należy wypijać 3-4 litry wody, która przyspiesza wydalanie kwasu moczowego i zapobiega jego krystalizacji w tkankach. Zalecane jest wypijanie wody tuż przed snem, co chroni przed tworzeniem się kryształków kwasu w kanalikach nerkowych. Jeśli chory utrzymuje prawidłową masę ciała, posiłki powinny być normokaloryczne.

Osoby z nadwagą i otyłością powinny ograniczać kaloryczność dań i dążyć do zdrowej redukcji wagi, ponieważ otyłość jest ściśle związana z podnoszeniem się kwasu moczowego we krwi. Zakazane są głodówki i diety o dużym deficycie kalorycznym. Prowadzą one do wzrostu stężenia kwasu moczowego we krwi.

Badania naukowe wykazały, że dieta z przewagą węglowodanów sprzyja wydalaniu kwasu moczowego, a dieta bogata w tłuszcze nasila wchłanianie zwrotne moczanów. Zaleca się, aby w leczeniu dny moczanowej podaż energii ze składników odżywczych kształtowała się na poziomie:

Mimo że dna moczanowa jest ściśle związana z odżywianiem, a dowody na pozytywny wpływ postępowania żywieniowego w jej leczeniu są ewidentne, badania pokazują, że pacjenci nie wprowadzają zmian w diecie.

• 15-20% białka
• 30% tłuszczu
• 50-55% węglowodanów

Codziennie należy zjadać 4-5 posiłków. Ostatni około 3-4 godziny przed snem. To bardzo ważne, ponieważ zatrzymanie kwasu moczowego nasila się w nocy. Dania powinny być urozmaicone, aby nie doprowadzić do niedoboru witamin, składników mineralnych, aminokwasów czy niezbędnych kwasów tłuszczowych.

Zaleca się eliminację potraw smażonych w głębokim tłuszczu i pieczonych z dodatkiem tłuszczu. Wskazane techniki kulinarne obejmują gotowanie, duszenie bez obsmażania i pieczenie bez tłuszczu. Bardzo ważne jest, aby mięso gotować w dużej ilości wody, gdyż pozwala to na uwolnienie części zawartych w nim puryn. Następnie woda z gotowania powinna być odlana. Mięso należy spożywać w ograniczonej ilości, ale nie trzeba eliminować go całkowicie.

Zaleca się natomiast wyeliminowanie z jadłospisu owoców morza, wyciągów z kości i mięsa, rosołów, wywarów mięsnych i kostnych. Polecane źródła białka to jaja i nabiał. W diecie trzeba ograniczyć cukry proste zawarte m.in. w słodyczach, napojach i sokach. Ich źródłem są również owoce, stąd zalecenie ograniczenia owoców w dnie moczanowej.

Glukoza i fruktoza mogą być częściowo metabolizowane do kwasu mlekowego, który hamuje wydalanie kwasu moczowego z moczem. Podobnie działa sód, dlatego trzeba ograniczyć dosalanie potraw. U chorych na dnę moczanową często obserwuje się obniżone stężenie witaminy D3. Zasadna wydaje się jej suplementacja, gdyż pokrycie zapotrzebowania na tę witaminę dietą jest trudne.

Polecany jest umiarkowany wysiłek fizyczny z przewagą ćwiczeń siłowych nad aerobowymi, który umożliwia wykorzystanie kwasów tłuszczowych jako substratu do produkcji energii i nie przyczynia się do powstawania kwasu mlekowego. W związku z tym, iż moczany wytrącają się przy obniżonej ciepłocie ciała, należy unikać wychłodzenia. Czynnikiem nasilającym hiperurykemię są również stresy psychiczne.

Dieta przy dnie moczanowej - produkty zalecane i przeciwwskazane

Dieta w dnie moczanowej jest istotnym elementem leczenia. Jej celem jest zmniejszenie stężenia kwasu moczowego we krwi, a przez to ograniczenie lub nawet całkowite wyeliminowanie ataków zapalenia stawów powodowanych jego krystalizacją oraz unikanie nieodwracalnych powikłań stawowych i nerkowych.

Ogólne zasady żywienia w dnie moczanowej obejmują produkty:

• przeciwwskazane – piwo i inne napoje alkoholowe z wyjątkiem wina, mięso, podroby, przetwory mięsne, buliony, galarety, owoce morza, sardynki, śledzie, dorsze, łososie, makrele, pstrągi, gęsi, indyki, napoje słodzone, soki owocowe, duże ilości owoców, miód, fruktoza
• obojętne – produkty zbożowe, produkty mleczne bogatotłuszczowe, jajka, warzywa, herbata, wino
• zalecane – mleko odtłuszczone, niskotłuszczowe produkty mleczne, kawa, także bezkofeinowa

Kluczowym składnikiem pokarmów są puryny obecne w białkach, z których w organizmie powstaje kwas moczowy. Dieta w dnie moczanowej jest dietą niskopurynową. Dziennie można zjadać żywność, z której uwalnia się maksymalnie 300-500 mg kwasu moczowego, a w czasie ataków choroby – 120 mg.

Nie jest to jednak jedyny składnik żywności, na który należy zwracać uwagę, planując jadłospis, a wysoka zawartość puryn nie zawsze wyklucza produkt ze spożycia.

Najbardziej na wzrost stężenia kwasu moczowego we krwi wpływają:

• podroby
• owoce morza
• czerwone mięso
• tłuste ryby
• esencjonalne wywary z mięsa

Zasadnym wydaje się przeliczanie ilości kwasu moczowego w diecie jedynie z tych produktów. Badania naukowe wykazały, że puryny obecne w nasionach roślin strączkowych, szpinaku i innych warzywach nie powodują wzrostu poziomu kwasu moczowego we krwi i można je bezpiecznie spożywać. Puryny w warzywach i roślinach strączkowych są zawarte we frakcjach błonnika pokarmowego i wydalane z organizmu.

Szczególnie polecany jest chudy nabiał: mleko, jogurt, kefir, maślanka, twaróg. Pokarmy te dzięki obecności białek (kazeiny i laktoalbuminy) przyspieszają wydalanie kwasu moczowego z organizmu i zapobiegają jego krystalizacji w stawach.

Na łagodzenie objawów dny moczanowej wpływa spożywanie:

• błonnika (kasze, płatki zbożowe, razowe pieczywo i makarony, warzywa, owoce)
• witaminy C (papryka, natka pietruszki, jarmuż, brokuł, brukselka, pomarańcza, truskawka, czarna porzeczka, kiwi)
• folianów (soczewica, ciecierzyca, szparagi, szpinak, sałata rzymska, brokuł, fasola, kapusta włoska, burak, brukselka, awokado)

Badania naukowe potwierdziły ponadto, że spożywanie wiśni i czereśni powoduje obniżenie stężenia kwasu moczowego we krwi oraz redukuje stan zapalny stawów.

Produkty, które trzeba wyeliminować z diety to alkohol, słodycze, napoje słodzone, soki, żywność zawierająca syrop glukozowo-fruktozowy, wywary mięsne, podroby, owoce morza.

Polecamy

Autor: Time S.A

Indywidualnie dobrana dieta pozwoli Ci jeść zdrowo i smacznie, nawet gdy lekarz zalecił Ci dietę leczniczą. Skorzystaj z JeszCoLubisz, innowacyjnego systemu dietetycznego online od Poradnika Zdrowie i zadbaj o swoje zdrowie i dobre samopoczucie. Ciesz się profesjonalnie skomponowanym menu i stałym wsparciem dietetyka już dziś!

Dowiedz się więcej

Dieta przy dnie moczanowej - z jakich produktów powstaje kwas moczowy?

Żywność można podzielić na:

• produkty, z których powstaje mniej niż 50 mg kwasu moczowego/100g
• produkty, z których powstaje 50-100 mg kwasu moczowego/100g
• produkty, z których powstaje więcej niż 100 mg kwasu moczowego/100g

Zalecenia dietetyczne w dnie moczanowej sprzed 2010 roku ściśle opierały się na tym podziale, polecając w diecie produkty z pierwszej grupy i eliminując te z grupy trzeciej. Nowe badania wykazały jednak, że wpływ na wzrost poziomu kwasu moczowego we krwi mają jedynie produkty mięsne i rybne, a warzywa strączkowe, szpinak czy brokuły są bezpieczne dla chorujących na dnę moczanową.

Produkty spożywcze dostarczające mniej niż 50 mg kwasu moczowego/100g

Produkty spożywcze dostarczające 50 - 100 mg kwasu moczowego/100g

Produkty spożywcze dostarczające więcej niż 100 mg kwasu moczowego/100g

Aleksandra Żyłowska-Mharrab, dietetyk

Technolog żywności, dietetyk, edukator. Absolwentka Biotechnologii na Politechnice Gdańskiej i Usług żywieniowych na Akademii Morskiej. Zwolenniczka prostej, zdrowej kuchni i świadomych wyborów w codziennym odżywianiu. Do moich głównych zainteresowań należy budowanie trwałych zmian nawyków żywieniowych oraz indywidualne komponowanie diety zgodnie z potrzebami organizmu. Bo nie dla każdego to samo jest zdrowe! Uważam, że edukacja żywieniowa jest bardzo istotna, zarówno wśród dzieci, jak i dorosłych. Koncentruję swoje działania na szerzeniu wiedzy o żywieniu, analizuję nowe wyniki badań, samodzielnie wnioskuję. Wyznaję zasadę, że dieta to styl życia, a nie ścisłe przestrzeganie posiłków z kartki. W zdrowym i świadomym odżywianiu zawsze jest miejsce na pyszne przyjemności.

Aleksandra Żyłowska-Mharrab