Dieta wątrobowa - jadłospis i zasady. Co jeść, a czego unikać?

Dieta wątrobowa to dieta, której jadłospis powinien zawierać produkty lekkostrawne, z małą ilością tłuszczu. Dieta wątrobowa stosowana jest w profilaktyce i wspomagająco w terapii różnych schorzeń wątroby. Dowiedz się, jaka powinna być dieta przy problemach z wątrobą. Jakie są zasady diety wątrobowej? Co można jeść? Które produkty są wskazane i przeciwwskazane?

Spis treści

1. Dieta wątrobowa - zasady ogólne
2. Dieta wątrobowa - co można jeść, a czego nie? Tabela 1
3. Dieta wątrobowa – etapy diety wątrobowej
4. Dieta wątrobowa - produkty zalecane i przeciwwskazane. Tabela 2
5. Dieta wątrobowa - jadłospis w diecie wątrobowej

Dieta wątrobowa to dieta, której jadłospis i przepisy w nim zawarte modyfikuje się w zależności od stanu chorego i wydolności wątroby, a nie do jednostki chorobowej. Zawsze jednak jest to odmiana diety łatwostrawnej z ograniczeniem tłuszczu. Właśnie ten model postępowania żywieniowego stosowany jest najczęściej przez pacjentów.

Wyróżnia się jednak także inne etapy diety wątrobowej, stosowane w przypadku pogorszenia lub polepszenia stanu chorego. W leczeniu żywieniowym chorób wątroby bardzo ważne jest obserwowanie samopoczucia pacjenta i modyfikowanie diety. Prawidłowe postępowanie żywieniowe, dobrze skomponowany jadłospis odpowiadają za utrzymanie wydolności wątroby, a także pozwalają na szybszy powrót do zdrowia i utrzymywanie wydolności narządu w chorobach przewlekłych. W związku z tym dieta wątrobowa jest zalecana obok leczenia farmakologicznego.

Dieta wątrobowa - zasady ogólne

W diecie wątrobowej zaleca się jedzenie 5-6 mniejszych posiłków zamiast 3 dużych. Pozwala to odciążyć wątrobę i spowolnić tempo jej pracy. Posiłki należy jeść w regularnych odstępach czasu, co 2-3 godziny. Śniadanie powinno być zjedzone do godziny po przebudzeniu, a kolacja 2-3 godziny przed snem.

Do picia zalecana jest woda mineralna oraz słabe napary herbat bez cukru w ilości 1,5 litra płynów dziennie. Napoje należy przyjmować między posiłkami. Nie powinno się popijać podczas jedzenia.

Posiłki powinny być świeżo przygotowane, najlepiej tego samego dnia. Nie zaleca się jeść dań odgrzewanych i długo przechowywanych w lodówce. Należy wykluczyć dania:

• smażone, szczególnie w głębokim tłuszczu i panierkach
• odsmażane
• duszone w ciężkich sosach

Ważne składniki diety to metionina, cholina, witamina B2, C i E. Ograniczają one odkładanie lipidów w wątrobie, zmniejszają stłuszczenie narządu i przyspieszają jego oczyszczanie.

Niewskazane są zupy i wywary na kościach i tłustym mięsie, a także dodatek do potraw żółtek jaj, majonezu i śmietany. Najlepiej całkowicie wykluczyć żywność wysokoprzetworzoną, zawierającą konserwanty i inne dodatki, np. dania gotowe, sklepowe słodycze.

Polecane techniki kulinarne to:

• gotowanie w wodzie i na parze
• pieczenie w folii lub pergaminie
• duszenie bez dodatku tłuszczu i bez uprzedniego obsmażania

Wszystkie potrawy należy dokładnie żuć, jeść powoli, bez pośpiechu, unikać stresu podczas spożywania posiłków. Należy unikać raptownego połykania dużych kęsów, gdyż utrudnia to trawienie. Posiłki i napoje powinny mieć odpowiednią temperaturę – nie mogą być bardzo gorące lub bardzo zimne.

Tłuszcze wysokiej jakości, np. oliwa z oliwek, olej lniany, masło należy dodawać na surowo do gotowych potraw w ilości zależnej od typu stosowanej diety wątrobowej.

Poleca się stosowanie przypraw wspomagających pracę wątroby, które działają żółciopędnie i rozkurczająco na drogi żółciowe, np.:

• tymianku
• majeranku
• kminku
• mięty
• oregano
• jałowca

Dozwolone warzywa powinny znajdować się w co najmniej 3 posiłkach dziennie, a owoce maksymalnie w 2 posiłkach. Owoców nie powinno się jadać w ostatnim posiłku. Ilość błonnika w diecie jest uzależniona od indywidualnej tolerancji pacjenta.

Zaleca się codzienne jedzenie 2-3 porcji chudego niesłodzonego nabiału. W tygodniu powinno się jadać 3 porcje ryb oraz znacznie ograniczyć spożycie tłustego mięsa, tłustych wędlin oraz wędzonych przetworów mięsnych.

Słodyczy nie wolno jadać częściej niż 1-2 razy w tygodniu w małej porcji. Należy ograniczyć sól. Bezwzględnie zakazany jest alkohol. Z diety wątrobowej trzeba wykluczyć:

• mocną kawę
• papierosy
• potrawy ciężkostrawne
• potrawy wzdymające
• potrawy pikantne

Dieta wątrobowa - co można jeść, a czego nie? Tabela 1

Dieta wątrobowa – etapy diety wątrobowej

W silnej niewydolności wątroby – dieta niskotłuszczowa i niskobiałkowa

W stanach niewydolności wątroby stosuje się dietę niskobiałkową i niskotłuszczową. Jej celem jest ograniczenie wytwarzania toksycznych dla organizmu produktów metabolizmu białek oraz ochrona zmienionego chorobowo narządu. Przy tym należy dostarczać odpowiedniej ilości energii i składników odżywczych.

Przykładowo w diecie 2000 kcal powinno znaleźć się 20-40 g białka, 20-25 g tłuszczu i 400 g węglowodanów. Dostarczane białko powinno w 75% pochodzić ze źródeł zwierzęcych i być rozłożone w 3 posiłkach. Węglowodany podaje się głównie jako produkty zbożowe z oczyszczonej mąki. Potrawy należy wyłącznie gotować. Zabrania się jedzenia potraw zimnych. Owoce i warzywa podaje się jedynie w postaci gotowanej, rozdrobnionej i przetartej.

W różnych chorobach wątroby, trzustki, pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych – dieta łatwostrawna z ograniczeniem tłuszczu

Ten rodzaj diety jest stosowany po zabiegach chirurgicznych w obrębie jamy brzusznej oraz w chorobach wątroby bez silnej niewydolności narządu. W diecie ogranicza się ilość błonnika, a przede wszystkim ilość tłuszczu do 40-50 g na dobę.

Ograniczenie tłuszczu jest niezbędne w przypadku zastoju żółci i zahamowania wydzielania żółci, zaburzeniu wydzielania enzymów trawiennych oraz przy zaostrzeniu przewlekłego zapalenia wątroby.

Do najczęstszych chorób wątroby należą: zapalenie wątroby, marskość wątroby, stłuszczenie wątroby, toksyczne uszkodzenie wątroby oraz nowotwór tego narządu.

Białko przyjmuje się w normie fizjologicznej lub nieco zwiększa jego ilość. Zakłada się jego spożycie na poziomie 1 – 1,2 g/kg masy ciała, a minimalnie w ilości 0,8 g/kg m.c.

Węglowodany pokrywają większość podaży energetycznej chorego. W diecie 2000 kcal tłuszcze stanowią 45-50 g, białka 70-90 g, a węglowodany 300-350 g. Należy stosować się do wszystkich zaleceń diety wątrobowej i nie spożywać produktów przeciwwskazanych.

W przewlekłych chorobach wątroby w okresie wyrównania – dieta normotłuszczowa z ograniczeniem błonnika

W przypadku, gdy przewlekła choroba wątroby przebiega bez powikłań, stosuje się żywienie zbliżone do podstawowego. Należy jednak cały czas mieć na uwadze zalecane techniki kulinarne w diecie wątrobowej i nie spożywać produktów, które wywołują dolegliwości trawienne.

W zależności od indywidualnej tolerancji pacjenta ogranicza się błonnik. Celem diety jest wyrównanie niedoborów pokarmowych powstałych w okresie choroby oraz regeneracja uszkodzonej wątroby. Stąd zaleca się zwiększenie ilości spożywanego białka.

Białko powinno się dostarczać w ilości 1-1,2 g/kg masy ciała, a w przypadku osób niedożywionych – do 1,6 g/kg masy ciała. Ponad połowa spożywanego białka powinna pochodzić ze źródeł zwierzęcych

Poznaj budowę wątroby

Zobacz galerię 4 zdjęcia

Poleca się przyjmowanie tłuszczów w ilości 1 g/kg masy ciała. Jego nadmierne ograniczanie w wyrównaniu choroby nie jest konieczne.

Węglowodany uzupełniają zapotrzebowanie energetyczne organizmu. Powinny pochodzić głównie ze zbóż i ich przetworów, a w dużo mniejszej ilości z cukru, soków owocowych, dżemów czy marmolad. W diecie 2000 kcal powinno znaleźć się 90 g białka, 70 g tłuszczu i 250 g węglowodanów.

Dieta wątrobowa - produkty zalecane i przeciwwskazane. Tabela 2

Polecamy

Autor: Time S.A

Indywidualnie dobrana dieta pozwoli Ci jeść zdrowo i smacznie, nawet gdy lekarz zalecił Ci dietę leczniczą. Skorzystaj z JeszCoLubisz, innowacyjnego systemu dietetycznego online od Poradnika Zdrowie i zadbaj o swoje zdrowie i dobre samopoczucie. Ciesz się profesjonalnie skomponowanym menu i stałym wsparciem dietetyka już dziś!

Dowiedz się więcej

Dieta wątrobowa - jadłospis w diecie wątrobowej

Dzień I

Śniadanie: bułka pszenna posmarowana cienko masłem z chudą wędliną drobiową i twarożkiem, sałatą i pomidorem bez skórki

Drugie śniadanie: koktajl z banana i mleka 2%

Obiad: gotowane pulpety z piersi indyka z koperkiem, gotowana kasza jaglana, gotowany brokuł polany łyżeczką oliwy z oliwek

Podwieczorek: serek wiejski z pomidorem bez skórki

Kolacja: sałatka makaronowa z duszoną cukinią i papryką, gotowaną piersią kurczaka, łyżeczką oliwy z oliwek

Dzień II

Śniadanie: omlet z białek jaj i mąki pszennej przygotowany bez tłuszczu na patelni teflonowej z 1 łyżką dżemu truskawkowego 100% owoców

Drugie śniadanie: kanapki z chleba pszennego posmarowane cienko masłem z twarożkiem, chudą wędliną drobiową, sałatą, pomidorem bez skórki

Obiad: pieczone udka z kurczaka bez skóry, Gotowany biały ryż, Gotowane buraczki tarte

Podwieczorek: owsianka z płatków błyskawicznych, tartego jabłka i suszonej żurawiny z jogurtem naturalnym

Kolacja: zupa krem z dyni ugotowana na wywarze warzywnym podana z grzankami z bagietki pszennej

Dzień III

Śniadanie: płatki ryżowe gotowane na mleku z dodatkiem miodu i garścią malin

Drugie śniadanie: bułka pszenna posmarowana cienko masłem z wędliną drobiową, sałatą, ogórkiem bez skórki, sok marchwiowy jednodniowy

Obiad: dorsz pieczony w folii z koperkiem, Gotowane ziemniaki, Gotowany kalafior polany łyżeczką roztopionego masła

Podwieczorek: ciasto drożdżowe z łyżeczką masła i łyżką dżemu truskawkowego 100% owoców, Szklanka maślanki

Kolacja: szpinak duszony na patelni teflonowej z ugotowaną kaszą jaglaną, pomidorami suszonymi do smaku, zabielony jogurtem naturalnym

Aleksandra Żyłowska-Mharrab